جنگ‌های صلیبی ریشهٔ هزاران تغییر در ساخت و موقعیت انسان بوده‌اند. مهاجرانِ گرسنه و گریزان از کشور خود، خسته به شرق آمدند و بافت اجتماعی جهان تغییر کرد و از انسان موجودی دیگر ساخته شد. برای اطلاع دقیق از دلایل و نتایج این جنگ‌ها دو کتاب پیشنهاد می‌کنم:
تاریخ جنگ‌های صلیبی. رنه گروسه. ترجمه ولی الله شادان. نشر فرزان روز
جنگ‌های صلیبی به روایت اعراب. امین معلوف. ترجمه عبدالحسین نیک گهر. نشر نی
رنه گروسه نویسندهٔ نامدار فرانسوی روایتی خطی و منسجم به دست می‌دهد. گروسه دلایل خروجِ فرنگی‌ها را به خوبی بر می‌شمرد و داستان وار تاریخ می‌گوید. اما روایتی که از زاویه نگاه غربی به ماجرا بیان شده است آمیخته با خرافه و خطاهای محرز تاریخی است و گاه رگه‌های تعصب دینی نیز از میان کلمات سر بر می زند. با این حال کتاب گروسه کتاب خوشخوان و معتبری ست.
در مقابل، امین معلوف بر اساس تاریخ نگاری پیچیده تر و مدرن تری به روایت نشسته. لحن و بیان او هرچند داستان گو ست، اما برای هر رخدادی دلیلی و هر اتفاق را واجد نتایجی می‌داند. معلوف با کثرت منابعی که به آن‌ها رجوع کرده، برخلاف گروسه موقعیت تاریخی مورد نظر را معلول سیاست و اقتصاد و فرهنگ می‌داند و هیچ کجا به دامِ تعصب و خرافه نیفتاده.
کتاب امین معلوف می‌تواند برای دانستنِ آنچه ما “جنگ صلیبی” می‌خوانیم کامل و مفید باشد.
عکسی که در کنار تصویر کتابها آورده ام کاریکاتوری ست که به شکل برچسب به دیوارهای رُم نصب شده و در آن اروپا همچون زنی قدرتمند که سپری صلیبی دارد، مشغول دگنک زدن و بیرون راندن مردی مسلمان است! این تصویر درست همین روزها در قرن ما و به دست گروهی مشخص و دارای دفتر و نشریه منتشر شده و در کنار اتفاقاتی همچون کشتارِ “شارلی ابدو” نشان از زنده ماندن تمایلات تخریبی صلیب و هلال دارد…
