بلاغت و فلسفه ارتباطات در یونان

روزنامه شرق

انتشارات ققنوس به تازگی کتابی را با عنوان «فلسفه ارتباطات» منتشر کرده که درباره نظریات ارتباطی در یونان باستان است. کتاب شامل نوشتارها و مقاله‌های برگزیده نخستین همایش فلسفه ارتباطات سال ۲۰۰۲ آتن در کشور یونان است. کنستانتین بودوریس و جان پولاکاس در بخش اول کتاب از فلسفه یونانی ارتباطات و نگاه‌های جهانی دست‌چینی ارائه کرده‌اند و در بخش دوم نیز بودوریس به‌همراه تاکیس پولاکاس به فلسفه ارتباطات محض در دوران معاصر نگریسته‌ است.

در حقیقت این کتاب، تلاشی است برای تأمل در فلسفه ارتباطات در یونان. نویسندگان این جستارها با توجه به برخی پدیده‌های معاصر همچون گسترش شگفت‌آور فناوری ارتباطات عمومی یا کاربردهای فراگیر رایانه و اینترنت، نظر خود را به فرهنگ یونان و آرا و اندیشه‌های آن معطوف کرده‌اند؛ چراکه به گمان آنان این اندیشه‌ها می‌توانند در فهم شیوه‌های برقراری ارتباطات یاری کنند.

در این کتاب یا بهتر است گفته شود در همایش فلسفه ارتباطات آتن، سخنرانان و نویسندگان کوشیده‌اند رویکردها، مفاهیم و نظریه‌های بنیادی فلسفه ارتباطات را در شکلی قوام‌یافته، روشمند و تخصصی به بحث و نقد و نظر بگذارند. همچنین اندیشه‌های فلسفی یونان باستان را در چارچوب ارتباطات زبانی، بلاغی، میان‌فردی و فرهنگی به چالش فراخوانند. از سوی دیگر نیز، آنها تلاش کرده‌اند ارتباطی‌دانستن و پرداختن به فلسفه در فرهنگ یونانی را در روشنایی معرف‌خواهانه به نقد، ارزیابی و تفسیر بکشانند تا مخاطب خود را با ابعاد متفاوت این گستره فکری و روشی نظام‌مند آشنا کنند.

نویسندگان هماهنگ با جهان پیچیده امروز، اصولی از ارتباطات را مطرح ‌کرده‌اند که دربرگیرنده چالش‌های میان‌فردی و ارتباطی‌ای است که سقراط به‌منزله سودمندترین عنصر برای دولت‌شهر در نظر آورده بود؛ اما آنها رؤیای سقراط را نیز که تا امروز دوهزارو ۴۰۰ سال از مرگ او می‌گذرد، حفظ کرده‌اند؛ یعنی امید به اینکه بحث‌ها، جدل‌ها و تأملات همگانی با تعامل‌های گفت‌وگویی سازگار شود.

«فلسفه ارتباطات» می‌کوشد بنیان‌های معرفتی نظریه‌های ارتباطات و خاستگاه فلسفی آنها را ازاین‌حیث که چقدر قوام ‌یافته‌اند، بررسی ‌کند. گرچه هریک از مقالات کتاب از لحاظ رویکرد، هدف و دامنه بحث با هم تفاوت دارند، همه آنها این مفهوم را پوشش می‌دهند که مسائل ارتباطات از گذشته‌های دور و از اساس به همان شکل اولیه باقی مانده‌اند. همه آنها همان واحدهای سه‌گانه تحلیل را خطاب قرار می‌دهند که اندیشمندان یونانی قرن‌ها پیش به آن توجه کرده بودند؛ یعنی گوینده، شنونده یا شنونده‌ها و نیز لوگوس که همان کلمه یا کلام است.

سقراط یکی از پایه‌های اصلی نظریات ارتباطی در یونان باستان است. کتاب نیز همین را مدنظر داشته و اصلا هر دو جلد نیز به مناسبت دو‌هزار‌وچهارمین سالروز درگذشت سقراط، به او تقدیم شده است. در یونان باستان دو نوع از ارتباطات محل بحث واقع شده است که یکی بلاغت یا خطابه است و دیگری گفت‌وگو. ارسطو تأکید زیادی بر بلاغت دارد و افلاطون بیشتر گفت‌وگو را تشریح کرده است.

بخش دیگری از کتاب، مقایسه‌ای است بین بلاغت در چین باستان با بلاغت در یونان باستان. عقاید ارتباطی سوفسطاییان نیز در یکی از دیگر فصل‌های کتاب معرفی و فلسفه ارتباطات‌شان شرح داده می‌شود.

————————
*با ویرایش و تلخیص انشاپردازی ها و بندهای نامفهوم

———————–
بخشهای این کتاب در گزارش خبرگزاری مهر محتوای آن را بهتر نشان می دهد:

این کتاب ۱۷ بخش دارد که به ترتیب عبارت اند از:
«گفتمان و گفتگو: پرسش هایی که باید پیش از مطالعه ادبیات دوره گذار حل و فصل شوند»،
«دسترسی به نوس»،
«چالش های اخلاقی برای ریطوریقای ارسطو در عصر ارتباطات واسطه مند»،
«مکالمه ای درباره فضیلت روزمره: ارتباطات سقراطی به مثابه غایت، نه ابزار»،
«کایروس و بیان: مفهوم سازی های مقایسه ای بلاغت در یونان و چین باستان»،
«نظریه ارزشیابی برهان ارسطو»،
«لوگوس و کثرت گرایی: بنیان نهضت سوفسطایی»،
«تخیل در ارتباطات عاطفی فریبنده»،
«فلسفه، بلاغت و اروس در پیدایش خودشناسی»،
«اصل ارتباطات در متن بنیادباوری و نسبیت باوری»،
«جنبه های اخلاقی فناوری ارتباطات»،
«بلاغت ستایش و تشکیل هویت»،
«ارتباطات میان فرهنگی در دوران باستان»،
«لذت بلاغت: گورگیاس افلاطون و بلاغت ارسطو»،
«دیدگاه پروکلوس درباره چگونگی ارتباطات افلاطونی»،
«بنیان های معرفت شناختی ارتباطات در فن شعر و تفسیر ارسطو: آشتی معاصر با پل ریکور»
و «قیاس ناپذیری ارتباطات فلسفی در رساله قوانین افلاطون».

کتاب را غلامرضا آذری و حسین کیانی ترجمه کرده اند.

همرسانی کنید:

مطالب وابسته