در تازه ترین شماره مجله مترجم که به صورت آنلاین در دسترس است مقالات متعددی آمده است که دانشجویان ترجمه و نویسندگان و مترجمان و روزنامه نگاران می توانند از آنها بهره ببرند. از این شماره مجله در ستونی تحت عنوان «ترجمه های ماندگار» به صورت مختصر ترجمه هایی را معرفی می کند که «ضمن داشتن ویژگی‌های کیفی مطلوب در زمان انتشار، هنوز پس از گذران سال‌ها روی پای خود ایستاده اند و پذیرای خوانندگانی از نسل‌های مختلف شده اند.» در این شماره، ترجمه ای ماندگار از رمان مشهور ارنست همینگوی، «وداع با اسلحه» معرفی شده است.
فهرست مطالب و نسخه پی.دی.اف هر مقاله را در زیر می یاببد:
/image/pdf.png)
تعادل زیباشناختی در ترجمه متون ادبی / علی خزاعی فر- مفهوم تعادل (equivalence) یکی از مفاهیم بنیادی در مطالعات ترجمه است ولی در مورد ماهیت، تعریف و کاربرد آن اختلاف نظر وجود دارد.در این مقاله نویسنده ضمن پذیرش مفهوم تعادل و مفید دانستن آن در عرصه نظریه و عمل ترجمه، و نیز قایل شدن به انواع تعادل و لزوم درجه بندی انواع تعادل با توجه به نوع متن و هدف ترجمه، براساس نظریه زیباشناسی دریافت ولفانگ آیزر مفهوم «تعادل زیباشناختی» را تعریف می کند. تعادل زیباشناختی نوعی تعادل میان متن ترجمه شده و متن اصلی است که براساس آن دو متن از درجه تفسیرپذیری یا صراحت معنایی یکسانی برخوردارند. به اعتقاد نویسنده، این نوع تعادل در ترجمه برخی جملات در متون ادبی موضوعیت و کاربرد دارد و فقدان این نوع تعادل میان جملاتی از متن اصلی و ترجمه آنها به واکنش های دریافتی متفاوت خوانندگان یا تاثیرات زیباشناختی متفاوت دو متن مبدا و مقصد منجر می شود.
- ترجمه چیست (۴): کواین و نظریه عدم قطعیت ترجمه / سمیه زنده رودی
- در ادامه معرفی آرای صاحبنظرانی خارج از حوزه مطالعات ترجمه که تعریفی از ترجمه ارائه داده اند در این بخش به معرفی نظریه کواین فیلسوف صاحب نام مکتب فلسفه تحلیلی می پردازیم. کواین که با طرح نظریه عدم قطعیت معنی و عدم قطعیت ترجمه راه خود را به مباحثات نظری ترجمه باز کرده، کار عملی ترجمه را امری ممکن می داند اما معتقد است از جمله ای واحد می توان ترجمه های مختلف نوشت که همگی قابل قبول باشند.
- گفتگو با دکتر حسین پاینده
- خزاعی فر: جناب آقای پاینده، در آغاز گفتگو کمی از دوران دانشجویی خودتان بگویید؟ شما در دانشگاه علامه طباطبایی درس خواندید و حالا در همین دانشگاه درس می دهید. اگر بخواهید نسل خودتان را با نسل دانشجویان امروزی مقایسه کنید، چه تغییرات محسوسی در روحیه و افکار دانشجویان امروز احساس می کنید؟ آرمانهای تحصیلی و شوق یادگیری دانشجویان چه تغییراتی کرده است؟ آیا شرایط آموزشی بهبود یافته است؟ آیا علوم انسانی ارتقا یافته است؟ آیا نسل امروزی شوق بیشتری برای انتخاب رشته های علوم انسانی نشان می دهد؟
- ترجمه های ماندگار (۱): وداع با اسلحه / محمدرضا لرزاده
- تاریخ نگاری ترجمه در دنیای متجدد (۲) / امید آزادی بوگر/ میرمحمد خادم نبی
- در بخش نخست مقاله حاضر، بعد از بیان مشکلات کلی در بررسی ترجمه و مطالعات ترجمه در ایران، خلاصه ای از روایت غالب درباره نقش ترجمه در تاریخ ادبیات نوین فارسی ارائه شد. براساس این روایت، ترجمه نه تنها نقشی سازنده در تحولات ادبی و فرایندهای اجتماعی و سیاسی داشته، بلکه در مواردی عامل محرک اصلی نیز شمرده شده است. در این بخش، نویسنده ضمن اشاره به ایرادات بنیادین این روایت، به برخی مسایل اجتماعی در ارتباط با ترجمه اشاره و نیاز به بازسنجی نقش ترجمه در تاریخ ادبیات ایران را مطرح می کند.
- به عبارت دیگر (۳): ربه کا / زهرا سالاری
- رمان ربکا نوشته نویسنده انگلیسی خانم دافنه دوموریه (۱۹۸۹-۱۹۰۷) است، که در سال ۱۹۳۸ منتشر شد. بسیاری این اثر را که از جین ایر تأثیر گرفته است، بهترین اثر نویسنده می‌دانند. مترجمان زیادی ربکا را به فارسی ترجمه کرده اند که از این میان می توان به ترتیب به حسن شهباز (۱۳۳۳)، عنایت الله شکیباپور (۱۳۶۲)، سهیلا احمدی (۱۳۶۳)، محمدعلی سلماسی وند (۱۳۷۳)، نازگل نیکویی (۱۳۸۵)، پرویز شهدی (۱۳۸۹)، خجسته کیهان (۱۳۹۱)، هانیه چوپانی (۱۳۹۲) و مجید محمدی (۱۳۹۲) اشاره کرد. در این شماره به بررسی سه ترجمه معروف از این رمان یعنی ترجمه حسن شهباز، عنایت الله شکیباپور و نازگل نیکویی می پردازیم. لازم به ذکر است که تمامی نمونه ها از جملات معروف و به یادماندنی این اثر انتخاب شده اند.
- دستاوردهای مطالعات ترجمه (۳): الگوی ارزیابی کیفیت ترجمه جولیان هاوس از گذشته تا به امروز) / علیرضا خان جان
- الگوی ارزیابی کیفیت ترجمه جولیان هاوْس (هاوْس ۱۹۹۷؛ ۲۰۰۹، ۲۰۱۵) مبتنی بر پیش فرض «ترجمه به مثابۀ بافت آفرینی مجدد» بوده و در اساس بر بنیان زبان شناسی نقش گرای هلیدی استوار گردیده است. بر خلاف اغلب رویکردهای ارزیابی/ نقد ترجمه، الگوی پیشنهادی هاوْس از معدود رهیافت هایی است که با دستاوردهای دانش زبان شناسی برخورد گزینشی نمی کند و در سطوح خُرد و کلان، یافته های یک نظریۀ تمام عیار زبانی را به خدمت می گیرد. الگوی هاوْس از سطح متن آغاز می شود اما به تناوب از مرزهای محصور متن گذر کرده و بصورتی نظام مند روابط متقابل میان مؤلفه های متنی و بافتی را صورت بندی می کند. در عین حال، به نظر می رسد الگوی یادشده به تناسبِ تحولات چشمگیر نظریۀ ترجمه تکامل نیافته و برای پاسخ به نیازهای تحلیلی ترجمه در مقطعی که مطالعات ترجمه گام به پارادایم نوین «چرخش ایدئولوژیکی» گذاشته است، نیازمند اِعمال تعدیلاتی اساسی است. نوشتار حاضر به بهانۀ انتشار کتاب جدید هاوْس با عنوان ارزیابی کیفیت ترجمه: گذشته و حال (هاوْس، ۲۰۱۵) و با هدف بازخوانی انتقادیِ وضعیت دیروز و امروز الگوی یادشده به رشتۀ تحریر درآمده و بر ضرورت انکارناپذیر بازنگری و بروزرسانی آن تأکید خواهد داشت.
- ترجمه جدید کارولین کراسکری از داستان خمره / سمانه فرهادی
- گرچه تعدادی از داستان‌ها و اشعار معروف‌ترین نویسندگان و شاعران معاصر ایرانی طی نیم قرن اخیر به انگلیسی، و بعضی از زبانهای دیگر اروپایی، ترجمه و منتشر شده‌اند، اما باز هم این تعداد، قابل مقایسه با جهت عکس آن یعنی ترجمه از زبانهای غربی به سایر زبان‌ها از جمله انگلیسی به فارسی نیست و این جاده همچنان یک‌طرفه است. ونوتی در کتاب بحث‌انگیزش – رسوایی‌های ترجمه– درصد کتابهایی که در [دو کشور انگلیس و آمریکا] ترجمه می شوند را بی اندازه پایین و تنها نزدیک به ۵/۲ تا ۳ درصد کل کتب منتشر شده می‌داند (ونوتی به نقل از ماندی، ۲۰۰۱ : ۱۵۴). این نابرابری را می‌توان نمونه ای از سیطرۀ فرهنگی انتشارات و فرهنگ آنگلوآمریکایی دانست. در این شرایط، باید خرسند باشیم اگر در این ۳ درصد، کشورمان سهمی داشته – آن هم اثری از ادبیات کودک- و در این بین، نویسنده‌ای و آثارش مورد توجه ادبیات جهان قرار گرفته باشد. هوشنگ مرادی کرمانی، نویسنده‌ای که سهم بزرگی از توفیق ادبیات و سینمای کودک و نوجوان کشور ما مرهون اوست، عمدۀ آثارش با استقبال خوانندگان دیگر کشورها رو به رو شده است. بتازگی مترجمی آمریکایی کتاب خمرۀ او را به زبان انگلیسی ترجمه کرده که در ادامه به معرفی این ترجمه و برخی ویژگی های آن می‌پردازیم.
- پای صحبت مترجمان (۳): مداخله مترجم در متن / آزاده اسلامی
- آنچه در اینجا از نظرتان می گذرد، حاصل چند ساعت گفتگو بین دو مترجم حرفه‌ای خانم راس اسکوارتز و آقای نیکلاس دی لانگ است در باب مداخله مترجم در متن. این گفتگو در کتابی با عنوان «مترجم در مقام نویسنده» به چاپ رسیده است. مشخصات کتاب در پانویس آمده است.
- کارگاه ترجمه: رعایت درجه ادب در برگردان شخص و شمار / علیرضا خان جان
- از پست و بلند ترجمه فیلم (۲): اشک ها و لبخندها / فرزانه شکوهمند
- اشک ها و لبخندها (The Sound of Music)، به کارگردانی رابرت وایز و با شرکت بازیگرانی از جمله جولی اندروز، کریستوفر پلامر و النور پارکر، محصول سال ۱۹۶۵ آمریکا، برخلاف آثار خشن امروزی سخن از محبت و انسان‌دوستی دارد؛ و به تأثیر مهربانی با دیگران و ایمان به حضور خداوند در زندگی می پردازد.
- طنز (۳): بالاغیرتاً فقط مترجم ها بخوانند / نازنین شادمان
- اسم اینا رو چی بذاریم؟ ندانمکاری؟ سوتی؟ گاف؟ اشتباه لُپی؟ عمدی؟ سهوی؟ ولی خدا وکیلی این قضیه درون خانوادگیه. ناموسیه. پیش خودمون بمونه. کسی که اهل بخیه نیست نباید بخونه. آبروریزی میشه. برای جامعه مترجمان تف سربالاست. سعدی میگه: «بازرگانی را هزار دینار خسارت افتاد پسر را گفت نباید که این سخن با کسی در میان نهی. گفت ای پدر فرمان تراست، نگویم ولکن خواهم مرا بر فایده این مطلع گردانی که مصلحت در نهان داشتن چیست؟ گفت تا مصیبت دو نشود: یکی نقصان مایه و دیگر شماتت همسایه.» واقعا رشته های همسایه بفهمند چی میگن؟ نمیگن نتیجه اینهمه سال تربیت مترجم همین بود؟
- از گوشه و کنار / المیرا حاج محمدی
- دومین همایش رویکردهای میان‌رشته‌ای به آموزش زبان، ادبیات و مطالعات ترجمه به همت گروه زبان و ادبیات انگلیسی در تاریخ ۱۴ و ۱۵ مهرماه در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد با حضور بیش از ۳۰۰ نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی و اعضای هیئت علمی دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی سراسر کشور برگزار گردید. در راستای اهداف همایش مبنی بر ترویج و ارتقاء پژوهش میان‌رشته‌ای زبان و فرهنگ، بیش از ۱۱۰۰ پیشنهاده ارائه مقاله به دبیرخانه همایش ارسال شد که پس از داوری، ۲۰۰ مقاله مورد پذیرش قرار گرفت و از این تعداد ۱۰۰ مقاله به صورت سخنرانی در قالب ۲۶ نشست تخصصی و ۱۰۰ مقاله به صورت پوستر در همایش به زبانهای فارسی و انگلیسی ارائه شد.
- نمونه ترجمه / سمانه فرهادی
-
- گزیده‌ای از پلّه‌پلّه تا ملاقات خدا، عبدالحسین زرین کوب، ترجمۀ دکتر مجدالدین کیوانی
- گزیده‌ای از وات، ساموئل بکت، ترجمۀ سهیل سُمّی
- نظریه پردازان کلاسیک ترجمه ( ۲ ): روش درست ترجمه کردن / لئوناردو برونی/ نصرالله مرادیانی
- اخلاق نیکوماخوس ارسطو را که از زبان یونانی به لاتین ترجمه کردم، مقدمه‌ای هم به آن افزودم و در آن به شمار زیادی از خطاهایی اشاره کردم که مترجمان پیشین این کتاب مرتکب شده بودند. در این مقدمه توضیح دادم که خود چگونه این خطاها را تصحیح کرده‌ام. شنیدهام که خیلی ها تصحیحات مرا سخت گیرانه دانسته‌اند. استدلال آنها چنین است: «مترجمان اگرچه ممکن است بر خطا رفته باشند، چیزی را که فهمیده‌اند با صداقت به رشته تحریر درآورده‌اند، و از این رو سزاوار تمجیدند نه تقبیح. بنابراین شایسته‌تر آن است که منتقدان منصف بر اشتباه‌های بدیهی انگشت نگذارند؛ بلکه به‌جای سرزنش پیشینیان خود ترجمه بهتری بنویسند.» اعتراف می‌کنم که در انتقاد کمی زیاده‌روی کرده‌ام، ولی این زیاده‌روی ناشی از خشمی بود که از نیتی درست سرچشمه می گرفت.
