مجید خسروی نیک
Discourse, Identity and Legitimacy Self
and Other in representations of Iran’s nuclear programme
Majid KhosraviNik
Newcastle University
کتاب حاضر نتیجه ی تحقیقی انتقادی در مورد شیوه های فراخوانی و انعکاس گفتمانهای خودی (ملی) و دیگری در گزارشهای مطبوعاتی مرتبط با یکی از مهمترین مناقشات سیاسی بین المللی است. علاوه بر موضوع بهنگام و مهم تحقیق، کتاب حاضر یک نمونه ی ساختاری جهت انجام مطالعات انتقادی گفتمان ارائه می دهد. مباحث نظری و روش شناسی که به صورت مبسوط در کتاب مطرح شده اند می تواند به صورت فصلهای جداگانه برای موضوعات تحقیقی مختلف به کار آیند.
مطالعه ی موردی این کتاب برنامه هسته ای ایران است. نویسنده در این راستا تحلیل متنی، مطالعات مقایسه ای و بافت سازیهای سیاسی اجتماعی گسترده ای را برای بررسی هویت سازی مشروعیت در گزارشات مطبوعاتی انجام داده است.
شاخصهای خرد زبانشناختی و شاخصهای کلان استدلالی در مورد مشروعیت یا عدم مشروعیت برنامه ی هسته ای ایران کدامند؟ رویکرد گفتمان شناسی انتقادی چگونه می تواند در یک زمینه ی مقایسه ای اعمال شود. بستر سازی اجنماعی سیاسی و رسانه ای چگونه در تاویل پیامها ی متن تاثیر می گذارد؟ این سوال هایی است که کتاب تازه گفتمان، هویت و مشروعیت در تلاش به یافتن پاسخ برای آنهاست.
کتاب حاضر توضیح می دهد که چرا مسئله ی برنامه ی هسته ای ایران ممکن است در گفتمان های مطبوعات ایران و بریتانیا دریافت های متفاوتی داشته باشد. کتاب گفتمان های ایران را تبیین می کند و تحلیل متون ارائه می نماید. بدین ترتیب، کتاب خلأهای موجود در فهم غرب از مسئله هسته ای ایران و تفاوتهای موجود در فهم ها و استدلالهای کلان داخل ایران را دسته بندی و مطرح می کند. نویسنده تلاش می کند با انتخاب روزنامه های مختلف در ایران و بریتانیا تفاوتهای موجود در رویکردهای اجتماعی سیاسی در دو کشور را پوشش دهد تا بتواند به تحلیلی متوازن دست یابد. این کتاب نوعی روش شناسایی کلی برای مطالعات انتقادی گفتمان به دست می دهد که به دقت در شکل گیری و ترتیب فصلها و موضوعات مورد توجه قرار گرفته است. (فهرست کتاب و فصلهای آن را اینجا ببینید.)
بر اساس این شمایه کلی مطرح شده، کتاب به صورت لایه ای تحلیل داده ها و متنها را در دو بستر رسانه و بافت فرهنگی سیاسی به انجام می رساند. بدین ترتیب، فصلی از کتاب به زمینه رسانه و روزنامه نگاری در ایران و بریتانیا می پردازد که طی آن تاریخ، شرایط و مشکلات روزنامه نگاری در دو کشور به صورت نقادانه بررسی می شود. فصل جداگانه ای به تاریخ و عوامل شکل گیری گفتمان های موثر مستقر در ایران اختصاص دارد. این اثر که در حیطه تحلیل های زبانشناسانه نوشته شده، در چهار فصل به تحلیل دقیق و جزء به جزء داده های زبانی می پردازد که از چهار روزنامه کیهان، شرق، تایمز و گاردین برگرفته شده اند.
علاوه بر ارائه گزارش جامعی از نظریه و روش در گفتمان شناسی انتقادی، کتاب بحث هایی مفصل نیز در خصوص فعالیت های روزنامه نگاری در ایران و بریتانیا مطرح کرده و تلاش دارد بینشی عمیق تر نسبت به تحولات تاریخی عرضه کند. در مرحله بعدی روزنامه های مهم ملی و اثرگذار از هر دو کشور از لحاظ محتوا و راهبردهای خرد – زبانشناختی و کلان- گفتمانی به شکلی انتقادی تجزیه و تحلیل شده اند.
گفتمان، هویت و مشروعیت همچنین مباحث مهمی را درباره اهمیت نگاه بین رشته ای مطرح می کند. کتاب به عنوان تحقیقی ذاتاً بینا رشته ای می تواند مورد توجه حوزه های مختلف علوم اجتماعی انتقادی و به ویژه رشته های زبانشناسی، مطالعات رسانه، ارتباطات، روزنامه نگاری و علوم سیاسی (روابط بین الملل) قرار گیرد.
دکترجان ریچاردسون استاد و محقق ارشد از دانشگاه لوفابارو این کتاب را: «تحلیلی دقیق، انتقادی و مفصل از شیوه های بازنمایی برنامه هسته ای ایران در روزنامه های بریتانیا و ایران» می داند و نتیجه تحقیق را «تحلیلی قانع کننده و روزآمد از فرایند و محصول روزنامه نگاری» می شمارد.
پروفسور تیون ون دایک استاد برجسته در حیطه مطالعات انتقادی گفتمان عقیده دارد که کتاب حاضر «دانش سیاسی اجتماعی و تاریخی مربوط به پیشینه برنامه هسته ای ایران و رسانه های ایران و بریتانیا را با تسلط نظری بر مطالعات انتقادی گفتمان و تحلیل انتقادی و نظاممند گفتمان خبری به هم آمیخته و تحلیلی بی نظیر و مقایسه ای» ارائه می دهد.
پروفسور دیوید میچین استاد دانشگاه اربرو معتقد است که رویکرد کتاب «دقیقا همان شیوه ای است که تحلیل انتقادی گفتمان باید دنبال کند: تحلیلی انتقادی، دقیق، و ماهرانه که در کنار تبحری عالمانه نسبت به بافت سیاسی- اجتماعی خاص و مربوط به آن قرار می گیرد.»
منابع کتاب را اینجا می توانید مرور کنید و بخشی از کتاب را نیز از طریق گوگل پری-ویو می توانید در اینجا بخوانید.
