فصلنامه مترجم که از مجلات خوب و کمیاب تخصصی در حوزه ترجمه است در تازه ترین شماره خود بخشی را به بزرگداشت زنده یاد ابوالحسن نجفی اختصاص داده است. ابوالحسن نجفی در سه حوزه زبان، ادبیات و ترجمه خدمات بزرگی انجام داده است. در این بخش، بحث به بررسی کتاب غلط ننویسیم محدود شده و بحث از خدمات استاد در حوزه ترجمه به فرصتی دیگر باقی مانده است. در باره غلط ننویسیم، علی خزاعی فر، دکتر محمدجعفر یاحقی، دکتر محمدجواد مهدوی، عباس پژمان، رویا یدالهی، فرید قدمی و سمیه نوروزی یادداشتهایی نوشته اند. فهرست مقالات مترجم را در اینجا می بینید و می توانید با خواندن خلاصه هر مقاله نسخه کامل آن را نیز دریافت کنید.
/image/pdf.png)
روشی نو در ترجمه، بدون تفکر، بدون زحمت، بدون خلاقیت / علی خزاعی فر- در دهه ۴۰، یکی از تفریحات ما بچه ها چسباندن عکس برگردان به در و دیوار بود. عکس برگردان ها که در واقع شکل بدوی تر استیکرهای امروزی بودند تصویرهایی بودند کاغذی که از مغازه می خریدیم و روی هر سطحی که می خواستیم می گذاشتیم، سپس با آب دهان کاغذ را خیس می کردیم و با انگشت مالش می دادیم. عکس کم کم به شکلی جادویی از روی کاغذ به روی سطح مورد نظر منتقل می شد. صفحات کتاب های ما پر بود از عکس های رنگی فانتزی با موضوعات مختلف. لذت این کار در چه بود؟ در این که لازم نبود نقاش باشی تا روی صفحه کتابت گل و بلبل نقاشی کنی. با خرید یک کاغذ ارزان می توانستی هر شکلی را به هر کجا که می خواهی منتقل کنی.
- زبان اول ترجمه، زبان دوم نشر / عبدالحسین آذرنگ
- تغییر یافتن زبان ترجمه، تغییر یافتن سپهر تاثیرگذار فرهنگی است، نه عمل سادۀ جایگزین شدن زبانی با زبان دیگر. زبان اول ترجمه، زبان دوم نشر است. این زبان در هیچ جامعه ای همواره ثابت نیست و به علت های مختلف جای خود را به زبان یا زبان های دیگر می دهد. از آغاز تاریخ مکتوب ایران تاکنون، زبان ترجمه چند بار تغییر یافته است و در این مقاله به آن اشاره می شود.
- نگاهی دوباره به غلط ننویسیم
- ترجمه چیست (۵): لارنس ونوتی
- گفت و گو با دکتر علیرضا انوشیروانی
- مشکلات مترجم ادبی
- برای آن که با مشکلات مترجمان ادبی در ایران آشنا بشویم، پای درد دل تنی چند از مترجمان ادبی برجسته کشورمان نشسته ایم تا به یک سوال ما پاسخ دهند: بزرگترین مشکلی که با آن روبرو هستید کدام است؟ امیدواریم در شماره های بعد این گفت و گو با مترجمانی دیگر ادامه یابد تا به فهرستی از مشکلات موجود دست یابیم. مترجمان عزیزی که در این شماره با ما همکاری کردند به ترتیب حروف الفبا عبارتند از: محمود حدادی، پیمان خاکسار، مژده دقیقی، رضا رضایی، علی عبداللهی، مهدی غبرایی و رضی هیرمندی.
- آشنایی با یک مترجم ادبی: ارسلان فصیحی، مترجم رمان ملت عشق
- کارگاه ترجمه: مسئله بافت در ترجمه
- فهرست کتاب های فارسی شده چاپی / محسن ناجی نصرآبادی
- ترجمه در زبان فارسی قدمتی به درازنای تاریخ و تمدن دارد. در دوران پس از اسلام، مترجمان با برگردان قرآن کریم به فارسی، آغازگر ترجمه در دوران جدید بودند. گر چه ترجمه در این مرحله شکل نظام مندی نداشت، اما ضرورت داشت که توده مردم برای آشنایی با کتاب مقدسی که به آن ایمان آورده بودند مفاهیمی را دریابند. افزون بر ترجمه قرآن، ترجمه احادیث نبوی نیز دستمایه کار مترجمان قرار گرفت. شهاب‌الاخبار قاضی قضاعی شامل کلمات و سخنان قصار حضرت پیامبر (ص) در قرن ششم به فارسی برگردانده شد. در سده های بعد نیز بسیاری از آثار علمی و عقیدتی به زبان فارسی ترجمه شد. ابوسعید حسن شفیعی سبزواری کتاب های کشف الغمه و بهجه المباهج و مصابیح القلوب را به فارسی برگرداند. در دوران تسلّط مغولان بر ایران نیز خواجه رشید فضل الله آثار پزشکی چینی را به فارسی برگرداند.
- سیر تحول ترجمه های انگلیسی هزار و یک شب / دیوید دمراش/ مصطفی حسینی
- مترجمان در ترجمه اثری خارجی که مربوط به سال های خیلی دور هم نیست همواره با مشکلات عدیده ای دست به گریبانند. این چالش ها مخصوصاً زمانی که اثر از حیث زمانی و فرهنگی دور و متفاوت است دو چندان می شود. به راستی ترجمه تا چه حد باید غرابت اثر اصلی را منتقل کند و با هنجارهای ادبی کشور میزبان همخوانی داشته باشد؟ بدیهی است که غرابت بیش از حد، متنی را به وجود می آورد که مخاطبان جدیدش را گیج یا خسته خواهد کرد، در صورتی که قرابت بیش از اندازه نیز تفاوت هایی که اثر را از آغاز، شایستۀ ترجمه می کرد از بین می برد. این مسائل فراتر از موضوع دقت در معادل گزینی است. مترجم باید در این موارد دو تصمیم اساسی بگیرد: اول آن که، باید دربارۀ ماهیت اثر اصلی یعنی لحن ، سطح و شیوۀ بیان اثر، و ارتباط آن با دنیای اطرافش تصمیم بگیرد. دوم این که، مترجم بعد از درک و در واقع، تفسیر معنیِ اثر و اهمیّت آن در خاستگاه اصلی اش، باید شگردهایی را به کار ببرد که کم و کیف اثر را به خوانندگان جدید منتقل کند و تفاوت های زبانی، زمانی و مکانی را برای خوانندگان جدید تعدیل کند.
- به عبارت دیگر (۴): داستان دو شهر
- آموزش ترجمه (۲): استفاده از متون موازی در آموزش ترجمه
- دستاوردهای مطالعات ترجمه (۴): ماریا تیموژکو و بسط حوزه مطالعات ترجمه / علیرضا خان جان
- مقالۀ حاضر به اجمال مروری خواهد داشت بر آراء ماریا تیموژکو در باب بسط حوزۀ مطالعات ترجمه و مشخصاً در زمینه های ضرورت بین المللی سازی مطالعات ترجمه، مقابله با وضعیت اروپامحوری، هم افزاییِ رویکردهای نظری و روش شناختیِ مختلف، تلفیق روش های خُرد و کلان، پرهیز از یک جانبه گرایی در مطالعات ترجمه و نیاز به آشنایی با تاریخ ترجمه و تاریخ نظریۀ ترجمه سخن خواهد گفت. مقاله همچنین سرمنشأ آراء فوق را در پیشینۀ مطالعات پسااستعماریِ تیموژکو در ادبیات ایرلندی ردیابی می کند.
- نگاهی به ترجمه جدید کمدی الهی به قلم کاوه میرعباسی / سمانه فرهادی
- دانته در کتاب مهمانی گفته است که از هر گونه ترجمه ای نفرت دارد (سایرز، ۱۹۴۹)؛ با این حال، مترجمان زیادی کوشیده اند که شاه اثر اوکمدی الهی را ترجمه کنند. این اثر متنی التقاطی از مسائل مذهبی (مجموعه ای از باورهای مذهبی مسیحی)، تمثیلی (اساطیر یونان و روم باستان)، تاریخی (مجموعه حوادث واقعی عصر دانته) و در نهایت، نقدی جامعه شناسانه به زبان شعر است. به عقیدۀ تی اس الیوت، آخرین اشعار بهشت در کمدی الهی زیباترین اشعاری است که تاکنون سروده شده است (جیمز، ۲۰۱۳). در نتیجه، رسالت مترجم کمدی الهی خلق اثری است که نشان دهد چنین قضاوتی پر بیراه نبوده است. در این نوشتار، سیر تاریخی برگردان کمدی الهی دانته را به زبان فارسی از گذشته تا به امروز مرور می کنیم و آخرین ترجمۀ این اثر -۱۳۹۴- به قلم کاوه میرعباسی را از نظر می گذرانیم.
- حقوق مترجم ادبی؟ سخنی با مترجم ادبی ایرانی / خسرو ثابت قدم
- روزها با خود در جدال بودم که آیا لازم است که بر این متنِ کوتاه مقدمه ای بنویسم یا نه؟ از سوئی به نظرم لازم می آمد، و از سوی دیگر می دانستم (و می دانم) که باز کردنِ بابِ این که چرا وضعِ ادبیات در میانِ ما ایرانیان چنین است که هست همان و، بستنِ آن نتوانستن همان. آخرش به این قناعت کردم که در تیتر بنویسم: «سخنی با مترجم ادبی ایرانی»، به این امید که خواننده غیرِ مترجم از خیرِ خواندن این متن بگذرد.
- از پست و بلند ترجمه فیلم (۳): ترجمه ای ایدئولوژیک از فیلم دوازده سال بردگی
- طنز (۴): معنی میان رشته ای را هم فهمیدیم / نازنین شادمان
- این موضوع میان رشتهای هم وبال گردن دانشگاه های ما شده. مثل همه چیزهای دیگه که در فرنگ اسباب ترقی به حساب می یاد ولی پاشون که به ایران می رسه به فاجعه تبدیل می شن. یک نمونه اش همین داوری مقالات علمی. بله فکر خوبیه که یک مقاله رو یک کسی ناشناس و صاحب نظر بخونه و وقت بگذاره و نظر بده و نویسنده اصلاح کنه. ولی خدا وکیلی در ایران «ناشناس» و «صاحب نظر» و «وقت بگذاره» و «نظر بده» و «اصلاح کنه» اصلاً معنی داره؟ این فقر جدید «میان رشتهای» هم داره همین بلا سرش میاد. آدمایی که تو یک رشته استاد نیستند میرن میان رشتهای کار می کنن. یعنی توی دو رشته مدعی میشن. بلکه سه رشته.
- نمونه ترجمه
- گزیده ای از سرود پنجم دوزخ کمدی الهی، دانته آلیگیری، ترجمۀ کاوه میرعباسی
