«چرا زبان فارسی شکسته و بسته شد؟» (عینا نقل شد از ایسنا)
واقعا چرا؟ گزارش خبرنگار ایسنا در باره مجلس غلط ننویسیم که با شرکت استاد ابوالحسن نجفی برگزار شده بود نمونه خوبی است از اینکه چرا زبان فارسی (در واقع فارسی بعضی ها مثل ایسنا) “شکسته و بسته” شد!
ابوالحسن نجفی گفته است الان در مدرسه‌ها زبان فارسی را غلط درست می‌دهند. – توجه کنید درست می دهند! ظاهرا خبرگزاری ایسنا هم مدرسه زبان فارسی راه انداخته است!
او معتقد است: امروز زبان را دیگر نه از طریق خواندن، بلکه از رادیو، تلویزیون و دوبله یاد می‌گیرند.
به گزارش خبرنگار ادبیات ایسنا، نشست هم‌اندیشی با عنوان «غلط و صحیح» در زبان روز چهارشنبه – ۲۴ دی‌ماه – با حضور ابوالحسن نجفی و امید طیب‌زاده (دانشیار دانشگاه بوعلی سینای همدان) برگزار شد.
در این نشست که در محل انتشارات فنی (؟) و با حضور علاقه‌مندان به زبان فارسی و جمعی از ویراستاران برگزار شد، ابتدا امید طیب‌زاده (؟) به دلایل استقبال از کتاب «غلط ننویسیم» ابوالحسن نجفی اشاره کرد و گفت: اگر بخواهیم برای تحول نثر فارسی مقاطعی تاریخی بنویسیم، یکی از این مقاطع سال ۱۳۶۶ است که کتاب «غلط ننویسیم» ابوالحسن نجفی منتشر شد.
او افزود: بعد از انتشار این کتاب ما خواه ناخواه تحت تاثیر قرار گرفتیم. – به نظر شما چطور می شود بعد از انتشار کتابی تحت تاثیر قرار گرفت؟ ظاهرا استاد نجفی این نوع جمله بندی را گرته برداری خوانده است در همان کتاب غلط ننویسیم.
دانشیار دانشگاه بوعلی سینای همدان با بیان اینکه کتاب «غلط ننویسیم» یک Planning Language است، گفت: من فکر می‌کنم این کتاب یک برنامه‌ریزی زبانی است و اگر نجفی آن را نمی‌نوشت، بیش از یک بار به چاپ نمی‌رسید. – و باز چطور می شود یک کتاب یک چی چی (دو کلمه دارد که فارسی نیست ظاهرا. انگلیسی هم نیست!) باشد. واقعا استاد طبیب زاده این را گفته که کتاب برنامه ریزی زبانی (یا پلنینگ لنگوئج) است؟
انتشار این کتاب به خاطر نیاز ما به نثر معیار بود و در بین کشورهای همسایه ما، کمتر کشوری است که چنین کتابی داشته باشد. تنها عربها، فرانسوی‌ها، انگلیسی‌ها و آلمانی‌ها دارای چنین کتابی هستند. – عربها همسایه ما نیستند؟
طیب‌زاده (؟) سپس به موارد اختلافی درباره این کتاب اشاره کرد و گفت: کسانی که ۱۰۰ درصد این کتاب را قبول دارند یا ۱۰۰ درصد آن را رد می‌کنند، خطرناک هستند؛ زیرا درباره برخی از مدخل‌های این کتاب اختلاف وجود دارد که طبیعی است. – خطرناک هستند؟ یعنی دقیقا چه جور خطری دارند؟
به گزارش ایسنا، در ادامه این نشست ابوالحسن نجفی درباره کتاب «غلط ننویسیم» گفت: وقتی این کتاب را منتشر کردم، بلافاصله نظریاتی درباره کتاب ارائه شد. من از این اظهارنظرها خوشحال شدم، اما بعد از مدتی صحبت‌ها، تعریف‌ها و نقدها عوض شد و به این شکل درآمد که چرا من غلط‌ها را در این کتاب ذکر نکرده‌ام.
نجفی گفت: آن‌چه باعث تاسف من در این نقدها شد، این بود که بسیاری از ایراداتی که به من می‌گرفتند اصلا در کتاب وجود نداشت.
این پژوهشگر ادامه داد: فهرست راهنمای آخر این کتاب نزدیک به سه‌هزار مدخل می‌رسد که از این تعدا(د) تنها ۱۰ درصد آن مربوط به غلط ننویسیم است و عمده مطالب دیگر آن مربوط به فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی است که منتقدان به شکل جالبی درباره آنها سکوت محض کرده‌اند.
معلوم هست این خبرنگار حوزه ادب فارسی که این مجلس را گزارش کرده چه می گوید؟ فهرست راهنمای کدام کتاب؟ غلط ننویسیم؟ غلط ننویسیم را اصلا دیده است؟ خود کتاب سه هزار مدخل دارد یا فهرست آخرش؟ و بعد این جمله چه معنایی دارد که فهرست کتابی فقط ده درصدش به کتاب مربوط باشد؟! دوباره دقت فرمایید:
فهرست راهنمای آخر این کتاب نزدیک به سه‌هزار مدخل می‌رسد که از این تعدا(د) تنها ۱۰ درصد آن مربوط به غلط ننویسیم است.
منتقدان به شکل جالبی در باره آنها سکوت محض کرده اند؟ – این یعنی نثر معیار استاد نجفی است؟ یا خبرنگار تندنویسی کرده است و هر چه به یادش مانده به نثر خودش نوشته است؟
نجفی در ادامه گفت: در دورانی که به زبان فارسی بی‌توجهی شده و رادیو تلویزیون و اینترنت به نوشتن آسیب بسیاری رسانده، به گونه‌ای که جوان امروز به نوشتن بی‌توجه شده است، این وظایف ویراستاران است که برای درست‌نویسی زبان راهی پیدا کنند. – احتمالا ایسنا نیاز به ویراستار ندارد چون خبرنگاران ورزیده ای در حوزه ادب و زبان فارسی دارد!
او در ادامه به موضع زبانشناسان در نوشتن اشاره کرد و گفت: تمام تکیه زبانشناسان زبان گفتار است. آنها می‌گویند وقتی همه در زبان گفتار یک کلمه را به کار می‌برند، آن گفتار می‌تواند معیار باشد. اما در این‌جا سوال من این است که وقتی می‌گویند همه منظورشان چند نفر است؟ چون به نظرم محقق نباید به همین راحتی کلمه همه را به کار ببرد. ما به حکم اینکه در تهران نوعی از زبان فارسی را به کار می‌بریم، نمی‌توانیم حکم کنیم که همه فارسی‌زبانان در ایران و دیگر کشورها همین‌گونه صحبت می‌کنند. زبان فارسی زبان همه مردم ایران است که علاوه بر آن، چند کشور دیگر نیز به این زبان صحبت می‌کنند. – تقریبا می شود چیزی از این بند فهمید ولی موضع زبانشناسان در باره نوشتن؟ یعنی مثلا آقای باطنی که منتقد استاد نجفی است به زبان گفتاری می نویسد؟
این عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه یکی از مشکلات زبان فارسی را تطابع افعال است که درک جمله را مشکل می‌کند و گفت: این مشکل بیشتر با ورود زبان‌های خارجی و از طریق مترجمان وارد زبان فارسی شده و به این خاطر است که در زبان فارسی فعل در آخر جمله قرار می‌گیرد. – تطابع افعال یا تتابوع افعال یا طتابع افعال یا ططابوع افعال؟ کدامش درست است؟ احتمالا تتابع افعال نیست؟ برای خبرنگار چه اهمیتی دارد. این کلمه اصلا در گفتار استفاده نمی شود برای همین دفعه اول است که آقای خبرنگار شنیده است!
او در این‌باره به ترجمه مهدی سحابی از رمان «در جست‌وجوی زمان از دست رفته» مارسل پروست و بلندی جمله‌ها در این کتاب اشاره کرد و گفت: آقای مهدی سحابی در این کتاب سعی کرده است امانت‌دار باشد و تا جایی که توانسته سعی کرده به همان روش پروست جملات را تا حدی که می‌تواند بلند ترجمه کند که البته باعث دشواری خواندن این کتاب شده است. در این‌جا می توان این سوال را کرد که آیا حفظ امانت تنها در رعایت ترکیب جمله‌هاست یا می‌توان راحت‌خواندن و فهم کتاب را هم برای خواننده فارسی زبان جزو همان حفظ امانت تلقی کرد. – از خبرنگار محترم سپاسگزاریم که دست کم یک چند جمله را سالم و فهما نقل کرده است!
نجفی گفت: ایراد من به جمله‌های طولانی به خاطر تلف شدن وقت است. این مشکل تنها خاص ترجمه‌ها نیست، بلکه در متن‌های قدیمی‌تر نیز دیده شده است. در این‌جا وظیفه ویراستار اصلاح آن است چون واقعا می‌توان راهی برای اصلاح جملات بلند پیدا کرد.
او در بخش دیگری از سخنانش گفت: متاسفانه امروز زبانشناسان همه‌چیز زبان را به زبان گفتار منوط کرده‌اند، در صورتی که زبان را تنها با زبان گفتار نمی‌آموزند، بلکه با خواند(ن) کتاب است که آن را می‌آموزند. متاسفانه امروز زبان را نه از طریق خواندن نوشته‌ها، بلکه از رادیو، تلویزیون و دوبله از زبان‌های دیگر می‌آموزند.
در پایان این نشست حاضران سوالاتی درباره زبان معیار و نوشتن و چگونگی استفاده از آن در کتاب‌ها را از ابوالحسن نجفی پرسیدند. – استفاده در کتاب ها؟ یا در نوشتن آنها؟ یا نقد آنها؟ یا شناخت آنها؟
– پایان انشای خبرنگار ایسنا که هر چه بلد است از دوبله ماهواره ها یاد گرفته است! اما ایسنا ویراستار ندارد؟ بزرگتر ندارد؟! دلسوز فارسی و فارسی دان ندارد؟
م.ج
