نشست نقد و بررسی کتاب «فرهنگ ادبیات فارسی معاصر» نوشته محمد شریفی با حضور سایه اقتصادی‌نیا و عبدالرسول شاکری چهارشنبه ۲۲ دی‌ماه ۱۳۹۵ در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.
سایه اقتصادی‌نیا، پژوهشگر و منتقد ادبی، در آغاز این نشست به اهمیت توجه به مطالب و موضوعات مطرح شده در جلسات نقد و بررسی از سوی منتقدان اشاره کرد و گفت: هدف از برگزاری این‌گونه نشست‌ها بیان نکاتی است که شایسته است از سوی نویسندگان و ناشران در چاپ‌های بعدی لحاظ شود. از سویی برگزاری این‌گونه جلسات می‌تواند بیان‌کننده معیارهایی برای منتقدان جوان و تازه‌کار باشد تا بتوانند از مطالب و موضوعات مورد بحث الگوبرداری کنند.
کتاب «فرهنگ ادبیات فارسی معاصر» برگرفته از کتاب فرهنگ ادبیات فارسی است. خانم اقتصادی نیا گفت محتوای کتاب تازه عمدتا بر داستان متکی است تا شعر: استخراج مدخل‌های ادب معاصر از کتاب اصلی یعنی «فرهنگ ادبیات فارسی» کار بسیار سنجیده و ارزشمندی بود. این کتاب به تنهایی می‌تواند خلأهای موجود را پر کند و هم عدم توازنی را که در نسخه اولیه در پرداختن به ادبیات معاصر و ادبیات کلاسیک وجود داشت از بین ببرد. هرچند که من درباره این کتاب جدید هم معتقدم با این‌که عدم توازن قبلی دیده نمی‌شود اما در پرداختن به شعر و داستان توازن رعایت نشده است و ما با حجم بالای مدخل‌های مربوط به ادبیات داستانی معاصر نسبت به شعر روبه‌رو هستیم.
به نظر او، در این شرایط بهتر بود در این کتاب فقط به فرهنگ ادبیات داستانی معاصر می‌پرداختیم. چنین مجموعه ای در قالب یک کتاب جداگانه بسیار کامل بود و دیگر با اضافه کردن پاره‌ای از مدخل‌های مربوط به شعر به صورت جسته و گریخته آن را ناکامل نمی‌کردیم.
به اعتقاد این منتقد ادبی، اساسا جای نگاه تاریخی در حوزه شعر معاصر در کتاب «فرهنگ ادبیات فارسی معاصر» خالی است و این مساله موجب شده که منتقدان درباره این‌که «چرا این هست» و «چرا آن نیست» سخن بگویند.
عبدالرسول شاکری، دیگر منتقد حاضر در این نشست نیز با سایه اقتصادی نیا هم نظر بود و گفت: من مدخل‌های بخش رمان و داستانی را که در این کتاب ارائه شده است بسیار می‌پسندم و معتقدم از کامل‌ترین مدخل‌هایی است که در حوزه رمان و داستان تا کنون منتشر شده است و بسیار کامل‌تر از بخش شعر معاصر در این اثر است.
به نظر آقای شاکری، وجه ادبی غالب در کشورهای مدرن رمان است. با وجود این‌که پیشینه رمان در کشور ما به بیش از صد سال نمی‌رسد اما رقابت بین شعر و رمان و این‌که آیا رمان توانسته بر شعر غلبه یابد، موضوعی است که جای صحبت دارد و باوجود این‌که در جامعه ما مخاطبان شعر زیادند اما به نظر می‌رسد رمان توانسته بر شعر غلبه پیدا کند. در این کتاب هم این نکته دیده می شود یعنی پرداختن به رمان نسبت به شعر غلبه پیدا کرده است.
به گفته شاکری، نویسنده این کتاب ۱۸۰ هزار صفحه منابع مختلف را بررسی، خوانده و خلاصه کرده که کار بسیار ارزشمندی است. البته علاوه بر خلاصه‌نویسی‌ها، کاری که شریفی در معرفی نویسندگان انجام داده نیز کار بسیار کامل و ارزنده است و نشان از زحمت و تلاش بالای او دارد.
محمد شریفی مولف این فرهنگ نیز در توضیحاتی درباره کتاب گفت: در ابتدا با حجم انبوه منابعی که برای تهیه این کتاب در نظر داشتم هیچ امیدی به کتاب شدن آن نداشتم اما به تدریج کار جدی‌تر شد و بعد از هشت سال که کار خلاصه کردن رمان‌ها تمام شد، تصمیم گرفتم که شاعران و نمایش‌نامه‌نویسان را هم اضافه کنم.
بعد از هشت سال که این کتاب منتشر شد من همچنان کار بررسی رمان‌ها و سایر منابع را که جدیداً منتشر می‌شدند ادامه دادم و از سویی نقدها و ایرادهایی هم که به کتاب وارد شده بود بررسی کردم و اصلاحات لازم را انجام دادم. یکی از پیشنهادهایی که به من شد، این بود که بخش ادبیات کلاسیک را از بخش ادبیات معاصر جدا کنم اما برای من قابل قبول نبود زیرا هدف من ایجاد پیوند بین ادبیات کلاسیک و معاصر بود و بعد از صحبت‌هایی که شد بخشی از ادبیات مشروطه به بعد را معاصر تلقی کردیم و بخش‌های دیگر مربوط به آن دوره تاریخی را به فایل دیگری انتقال دادیم و حدود بیست درصد مطالب جدید به آن اضافه شد و در قالب کتاب «فرهنگ ادبیات فارسی معاصر» منتشر کردیم.
شریفی در ادامه جلسه به سوالات و نقدهای وارد شده از سوی منتقدان جلسه پاسخ داد.
————
*با ویرایش و اندک بازنویسی
