بندهش مرکب است از “بن” به معنی پایه و سرچشمه، و “دهش” به معنی دادن و بخشیدن. کتابی که این نام را دارد از متن های کهن ایرانی و از گنجینه هایی است که با هویت ایرانی ربط می یابد.
آن چه در ذهن جمعی و اسلامی ما ایرانیان در باره آغاز آفرینش ثبت است از داستان های کهنی است که در خاطره بشر بر جا است. اما با داستان های ایرانی آفرینش فرق دارد. بندهش داستان های آفرینش است که از دل و از فکر ایرانیان تراویده است. این کتاب با دیباچه ای در باره آفرینش مادی و فراز آفریدن روشنان (روشنایی یا نور) آغاز می شود. در پی آن از همه آفرینش ها سخن می گوید.
دو بخش کتاب برای من ارج و اهمیتی فراتر از دیگر بخش ها دارد؛ یکی بخشی است که در باره آفرینش انواع است: آفرینش زمین و کوه ها و دریاها و رودها و جانوران و مردمان و زنان و گیاهان و گوسفندان و آتش و خواب و بانگ ها و باد و ابر و باران و گرگ سردگان. دیگری بخشی است که از گزندی سخن می گوید که هزاره هزاره به ایرانشهر آمد. این بخش پیشگویی هایی در باره سرنوشت و احوال ایران زمین دارد. نکته هایی که در این بخش آورده شده بسیار درخور درنگ است.
گزارنده کتاب، استاد مهرداد بهار، در سرآغاز آورده اند که مسایل کتاب را می توان چنین تقسیم کرد:
1. آفرینش مینوی
2. جغرافیا
3. گیاهان
4. جانوران
5. اقوام
6. تاریخ
7. پیشگویی ها
8. نجوم و گاه شماری
9. دودمان ها
اما بندهش کتابی است بیش از این ها. کتابی که هر ایرانی به آن نیاز دارد و او را بایست که این کتاب را بخواند و بل که همواره در کنار خود داشته باشد و بسته به نیاز و پیشامد مسایل روزگار به آن نگاه کند.
نام نگارنده کتاب «فرنبغ دادگی» است. او از بدی ها و دشواری ها که به ایران رسیده دل آزرده است. عبارت بس زیبایی در باره این مرز و بوم دارد، فراموش نشدنی. می نویسد: « ایرانشهر خوشبوی آبادان.» و من وصفی و ستایشی به این زیبایی در باره ایران ندیده ام.
بندهش مملو است از این گونه سخنان زیبا و شیوا که از یاد خواننده نمی رود. می توان پنداشت که مولف با تالیف این کتاب می خواسته تا سنت فکر و فرهنگ نیاکانی ایرانی را از گزند روزگاران محفوظ بدارد. و چه خواست ستوده ای. چه عمل پسندیده ای.
گزارش دیگری هم از بندهش بر جا مانده و آن عنوان «بندهش هندی» دارد. امید فراهم شدن مجالی دارم تا آن کتاب را هم به مخاطبان و بینندگان این صفحه معرفی کنم.
—————-
* متن بندهش را بدون مقدمه و یادداشتهای استاد مهرداد بهار از اینجا می توانید دریافت کنید و توضیحات بیشتری در باره بندهش بخوانید.
مشخصات کتاب: فرنبع دادگی، بندهش، گزارنده: مهرداد بهار، تهران، انتشارات توس، ۱۳۶۹، ۲۳۷ صفحه.
