(برای اتو استاپ‌زن ها)
نویسنده: داگلاس آدامز
ترجمه: آرش سرکوهی
تهران: چشمه، چاپ اول ۱۳۹۴
۲۰۵صفحه، ۱۴۰۰۰تومانگاه خواندن برخی کتابها، به تجربه‌ای فراموش ناشدنی بدل می شود؛ شاید به دلیل تاثیری که بر مخاطب می گذارند، ارتباطی که با خواننده برقرار می کنند و یا مضمون بدیع و متفاوتی که دارند و… راهنمای کهکشان (برای اتو استاپ زن ها) اثر داگلاس آدامز یکی از همین کتابهاست. بعید است کسی که این کتاب را می خواند آن را فراموش کند نه فقط به دلیلی مضمون جذاب و متفاوتی که دارد بلکه به دلیل سبک طنازانه این نویسنده در نوشتن این رمان و خلق جهانی بکر که سرشار از تخیلی فکر شده است.
این رمان را کسی نوشته که زمانی از سر بی پولی مجبور بود به عنوان محافظ و خدمه ثروتمندانِ عربی که به انگلستان آمده بودند، پشتِ در اتاقشان در هتل، ساعت‌ها بایستد هر بار آنها از این در خارج شده یا داخل می روند، از سر ادای احترام نیمچه تعظیمی کند و مواظب باشد مبادا سروکله کسی پیدا شود که گزندی به آنها وارد سازد!
اما مقدر نبود که داگلاس آدامز برای همیشه برای اعراب سرمایه‌دار سر خم کند، او مدتی بعد از این شغل نه چندان خلاقانه رهایی یافت و شروع به نوشتن آیتم های طنز برای رادیو کرد. این آیتم ها در واقع نمایشنامه هایی طنز بودند که از کانال ۴ رادیو بی بی سی پخش می شدند. استقبال مخاطبان از این نمایشهای رادیویی او را به فکر انداخت که آنها را در قالب داستان و به صورت کتاب نیز منتشر کند و این سرآغاز موفقیت او بود. کتاب راهنمای کهکشان در سال ۱۹۷۸ بر اساس همین نمایشها به روی کاغذ آمد و با موفقیتی غیر منتظره روبه رو شد. این کتاب ظرف چند ماه قریب به ۲۵۰ هزار نسخه فروش رفت. این توفیق باعث شد داگلاس آدامز در سال ۱۹۸۰جلد دوم کتاب را هم با عنوان «رستوران آخر دنیا»، براساس تعداد دیگری از همین نمایش ها بنویسد. او خیلی زود به عنوان نویسنده ای که تیراژ آثارش میلیونی شده جایزه قلم طلایی را به خود اختصاص داد.
این توفیق ادامه‌دار به خلق سه جلد دیگر از همین مجموعه با عناوین: «زندگی، دنیا و همه چیز»، «خداحافظ و ممنون از اون همه ماهی» و «بیشترش چیز خاصی نیست» انجامید که آخرین آنها در سال ۱۹۹۲ منتشر شد. حالا دیگر خود کتابها آنقدر معروف شده بودند که کمپانی ها به دنبال خرید حقوق آثار او برای اقتباس سینمایی و یا حتی ساخت بازی های رایانه‌ای و … باشند.
متاسفانه داگلاس آدامز عمری طولانی نداشت و در چهل و نه سالگی درگذشت و البته غیر از مجموعه راهنمای کهکشان سه اثر دیگر نیز منتشر کرد که از حال و هوای متفاوتی برخوردار بودند. باید اشاره کرد که این مجموعه تا زمان مرگ آدامز در سال ۲۰۰۱ قریب به پانزده میلیون نسخه فروش رفته بود. در سال ۲۰۰۹ یکی از دوستان داگلاس آدامز، با اجازه خانواده‌اش جلد ششمی هم برای این مجموعه نوشت با عنوان «تا یادم نرفته» که توفیق آن با آنچه خود آدامز نوشته بود برابری نکرد.
«راهنمای کهکشان برای اتو استاپ زن‌ها» که به تازگی در نشر چشمه منتشر شده، جلد اول مجموعه مورد اشاره است که البته کل مجموعه نیز با همین عنوان نامیده می شود. این کتاب از محتوایی علمی تخیلی برخوردار است و ماجراهای آن خارج از جو زمین می گذرد. با توجه به اینکه از کتاب حاضر یک نمایش، یک سریال تلویزیونی، یک بازی کامپیوتری، سه جلد کتاب کامیک استریپ و یک فیلم سینمایی تاکنون اقتباس شده و از سوی دیگر به بیش از ۳۰ زبان مختلف ترجمه و چاپ شده، بی شک یکی از شاخص‌ترین آثار ادبیات علمی ـ تخیلی به شمار می‌آید.
فکر کنید یک روز صبح که از خواب بلند می شوید نامه ای به دست شما برسد که باید خانه تان را تخلیه کنید، چرا که قرار است یک اتوبان درست از روی خانه شما بگذرد. با کلافگی و عصبانیت به شهرداری می روید تا ببینید این چه تصمیم ناگهانی و احمقانه‌ایست که گرفته شده اما در همین گیرودار دوستی به سراغتان می آید و به شما می گوید بی خود حرص نخور و چون کل زمین به دلیل اینکه سر راه قرار سیاره دیگری قرار گرفته و همین روزهاست که آن را منهدم کنند! اما ماجرا به همین جا ختم نمی شود این دوست که بعدا می فهمید یک آدم فضایی بوده که از سالها پیش در زمین ساکن شده زمینه سفر شما را به کهکشان فراهم می کند که در آنجا با حوادثی عجیب وجالب روبه رو می‌شوید. نقطه آغاز کتاب چنین ماجرایی ست.
ایده پایان جهان در آثار گوناگونی مطرح شده اما در هیچ یک به اندازه این کتاب با خلاقیت و پرداختی طنازانه همراه نبوده است. طنزی فکر شده و تفکر برانگیز که جنبه‌ای انتقادی به خود می گیرد. ویژگی منحصر به فرد کار داگلاس آدامز در آن است که با خلق اثری علمی تخیلی به نقد جنبه های واقعی زندگی انسان (به خصوص انسان غربی) پرداخته است.
