هارپر لی؛ زنی که با یک رمان شهرت یافت

هارپر لی نویسنده رمان کشتن مرغ مقلد در ۸۹ سالگی درگذشت (گزارش نیویورک تایمز را بخوانید). مطلب زیر را از یادداشتهای پرویز جاهد که هم اشاره به رمان دارد و هم به فیلمی که از رمان ساخته شد برایتان انتخاب کرده ایم:

پرویز جاهد
رادیو زمانه
(از آرشیو قدیمی زمانه، اردیبهشت ۱۳۸۶)
امروز بیست و هشتم آوریل روز تولد هارپر لی است. زن نویسنده ای که در عمرش تنها یک رمان نوشت و با آن شهرت جهانی یافت: کشتن مرغ مقلد. رمانی که تا امروز بیش از ۳۰ میلیون نسخه به فروش رفت و جایزه پولیتزر ۱۹۶۴ را به دست آورد. رابرت مولیگان در ۱۹۶۲ فیلمی از روی آن ساخت با شرکت گریگوری پک در یکی از بهترین و فراموش نشدنی ترین نقش هایش( اتیکاس فینچ) که به خاطر آن جایزه اسکار بهترین بازیگر را دریافت کرد. به علاوه هورتون فوت(Horton Foote) سناریست این فیلم نیز برنده اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی شد. انیستیتوی فیلم آمریکا(American Film Institute) از اتیکاس فینچ به عنوان یکی از بزرگ ترین قهرمانان سینما در قرن بیستم نام برده است. در نظرخواهی های عمومی نیز همواره از فیلم کشتن مرغ مقلد به عنوان یکی از محبوب ترین فیلم های تمام عمر تماشاگران سینما اسم برده میشود.

پوستر فیلم کشتن مرغ مقلد

هارپرلی خود از اقتباس مولیگان راضی بود و از این فیلم به عنوان یکی از بهترین آثار اقتباسی در سینما نام برده است.
رمان کشتن مرغ مقلد از زبان دختری به نام اسکات فینچ روایت می شود که دختر وکیل سفیدپوستی به نام اتیکاس فینچ است که دفاع از جوان سیاه پوستی به نام تام رابینسون را که به اتهام ناروای تجاوز به یک دختر سفیدپوست محاکمه می شود، به عهده می گیرد آن هم در شهر کوچکی به نام میکوم از ایالت آلاباما با مردمی خودپسند و نژادپرست.

اتیکاس وکیلی انسان دوست،جسور و شجاع و پدری مهربان و دوست داشتنی است. او با قدرت و بی باکی از عدالت و انسانیت دفاع کرده و در مقابل تعصب، نفرت و خشونت نژادی و ریاکاری مردم می ایستد. تم اصلی رمان معصومیت و قربانی شدن آن در برابر بی عدالتی و تعصب نژادی است و عنوان آن برگرفته از صحنه ای است که در آن اتیکاس تفنگ بادی ای به عنوان هدیه کریسمس برای فرزندانش می خرد و از آنها می خواهد که به خاطر داشته باشند هیچگاه به مرغ مقلد شلیک نکنند چون کشتن مرغ مقلد گناه است.

هارپرلی خود نیز از اهالی آلاباما بود. وی در ۱۹۲۶ در دهکده مونروویل از ایالت آلاباما به دنیا آمد و هنوز نیز در همین دهکده زندگی می کند. او در دانشگاه آلاباما درس خواند و پیش از نوشتن این رمان کارمند یک شرکت هواپیمایی بین المللی بود. کشتن مرغ مقلد در واقع اثری نیمه اتوبیوگرافیکال است و بسیاری از شخصیت ها و رویدادهای آن از زندگی واقعی نویسنده و نزدیکان او الهام گرفته شده و هارپرلی تنها نام افراد و مکان ها را تغییر داده است. بسیاری از منتقدین معتقدند که راوی رمان یعنی اسکات فینچ در واقع خود هارپرلی است که داستان مردمی را که در میان آنها زیسته است روایت می کند.

تصویر نویسنده

ترومن کاپوتی در باره این رمان چنین گفته است:
« نویسنده این رمان عالی باید آدم بی نظیری باشد. نویسنده ای با سرزنده ترین حس زندگی و گرم ترین و اصیل ترین حس طنز. رمانی گیرا و دوست داشتنی.»

لی سالها برای نوشتن رمان دوم خود صرف کرد اما هرگز نتوانست آن را تمام کند. [رمان دوم لی در سال گذشته یعنی ۲۰۱۵ منتشر شد.]

« من انتظار مرگ آرامی را در دست های منتقدان می کشیدم یا حداکثر تشویقی از سوی کسی که از این رمان خوشش آمده باشد. تشویق مردم عادی. من انتظار تشویق اندکی داشتم اما استقبال از رمان بیش از اندازه بود تا حدی که از آن وحشت کردم.».

علائق شخصی هارپرلی علاوه بر نوشتن، مطالعه ادبیات قرن نوزدهم، موسیقی قرن هیجدهم، تماشای گربه ها و سیاستمداران، مسافرت و تنهایی است. هارپرلی بعد از دریافت جایزه پولیتزر گفت که هرگز انتظار نداشته که این رمان به این درجه از موفقیت برسد».