علاءالدین طباطبایی،
واژه‌سازی و دستور (مجموعۀ مقالات)،
گردآوری احمد خندان، تهران: کتاب بهار، ۱۳۹۴، ۲۱۰۰۰ تومان.
یک بار در نقد یکی از کتاب‌های دکتر طباطبایی نوشتم که فلانی بسیار خفض جناح دارد. ایشان هم در یک سخنرانی و در تأیید اهمیت زبان عربی در فارسی گفت مثلاً فلانی که خیلی هم عربی‌مآب نیست، به من می‌گوید خفض جناح دارم…! اما به نظرم بین فروتنی و خفض جناح یک جورهایی فرق است: فروتنی چون که از حد بگذرد، خفض جناح می‌گردد (دوستانی که شعر فرخی یزدی را از بر دارند، سکتۀ وزنی را ببخشند!). باری باید جناحی داشت تا بتوان خفض جناحی داشت، که می‌فرماید: وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَهِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانی صَغیراً. فروتنی دکتر طباطبایی به واقع از حد گذشته و به خفض جناح رسیده است!
این کتاب شامل ۳۰ مقاله است عمدتاً در حوزه‌های واژه‌سازی و دستور که قبلاً به صورت پراکنده در مجله‌ها و مجموعه‌ها و جشن‌نامه‌های گوناگون منتشر شده بود، و اینک یکجا در کتاب حاضر منتشر شده است. و باید این را هم بگویم که اگر اصرار بنده و آقای احمد خندان نبود، او هرگز زیر بار چاپ این اثر نمی‌رفت. کسانی که با زبانشناسی ایرانی سروکار دارند می‌دانند که زبان‌شناسان ما غالباً نظریه‌شناس تشریف دارند تا زبان‌شناس. فرق این دو هم این است که یک نظریه را نهایتاً طی یک یا دو سال مطالعه می‌توان به‌طور کامل یاد گرفت، اما یادگیریِ زبان‌شناسانۀ یک زبان به عمری وقت و تفحص و تعمق پی‌گیر و جدی نیاز دارد.
طباطبایی نمونۀ اعلایِ یک زبان‌شناس زبان فارسی است و هرکس که در حوزۀ صرف و نحو این زبان کار می‌کند قطعاً محتاج به آثار اوست. این خبر خوب را هم بدهم که کتاب «فرهنگ دستور» او را نیز انتشارات فرهنگ معاصر همین روزها ان‌شاءالله منتشر خواهد کرد که بعداً در مورد آن مفصل خواهم نوشت.
شمارگان کتاب حاضر بسیار محدود است (۳۰۰ نسخه)، اما چنانکه می‌دانیم این رویۀ جدید ناشران ایرانی است که شمارگان را کم می‌زنند تا هم گرفتاری انبار و مشکلات دیگر را نداشته باشند، و هم درصورت فروش نسخه‌ها و درخواست برای کتاب، بلافاصله آن را تجدید چاپ کنند. درهرحال دوستانی که کتاب را می‌خواهند می‌توانند از طریق کتاب‌فروش توس (۰۲۱۶۶۴۶۱۰۰۷) آن را سفارش بدهند. این را هم بگویم که دکتر طباطبایی کتاب خود را «به یاد و خاطرۀ ابوالحسن نجفی» تقدیم کرده است.
