علی زمانیان
خوب زیستن
ابتدا باید دو مفهوم “خوب” و “خوش” را از یکدیگر تفکیک کرد. منظور از خوب زیستن، دقیقا به معنای اخلاقی زیستن است و منظور از خوش زندگی کردن، همان لذت بردن از زندگی است. بنابر این، پرسش از این که چگونه می توانیم آدم خوبی باشیم، به این معنا است که چگونه می توانیم فضیلت مندانه و اخلاقی زندگی کنیم و اخلاقی باشیم.
گاهی (و شاید بسیار) پیش می آید، که خوب بودن به معنای اخلاقی بودن و خوش زیستن در تعارض و نزاع قرار می گیرند. حقیقتا انسان هایی که اخلاقی زندگی می کنند الزاما به این معنا نیست که زندگی خوش هم دارند.
ما با چه فضیلت هایی اخلاقی می شویم و آدم خوبی می شویم اشاره به چه چیزی دارد: یونانیان باستان بر چهار فضیلت اصلی انگشت می نهادند. (گنسلر، درآمدی به فلسفه اخلاق، ۳۰۰)
۱. حکمت: حکمت به معنای درک عقلانی از این که چگونه باید زیست
۲. شجاعت: مقابله با خطر و ترس به همراه اعتماد به نفس شایسته
۳. اعتدال: مهار احساسات را به دست عقل دادن
۴. عدالت: با دیگران به انصاف رفتار کردن
بعد از یونانیان بود که در عالم مسیحیت، و از طریق پولس قدیس، سه فضیلت را فضیلت های اصلی برشمردند. به سخن دیگر، متالهان مسیحی در برابر این پرسش که چگونه می توان زندگی خوب داشت، به این سه فضیلت اشاره می کردند و شرط خوب زیستن را دارا بودن این سه فضیلت می دانستند. فضیلت های سه گانه ی مسیحیت عبارت بود از:
۱.ایمان: باور به خدا
۲. امید: توکل عاطفی به خدا و وعده های او
۳. عشق: جد و جهد ایثارگرانه در بندگی خدا و نیکی کردن به آفریده هایش و ازار نرساندن به آنان
آن چهار فضیلت یونانیان و این سه فضیلت دینی مسیحیان، اکنون به عنوان هفت فضیلت پایه ای برای خوب زیستن محسوب می شود. یکی از نویسندگان روان شناس، خانم میکله بوربا، کتابی دارد با عنوان: پرورش هوش اخلاقی. خانم بوربا در این کتاب روش هایی را برای آموزش فضیلت های هفت گانه برای کودکان توضیح می دهد. وی معتقد است هفت فضیلت اخلاقی که برای درست رفتار کردن کودکان نیاز است، همان فضیلتهایی است که از جمع فضیلت های یونانی و مسیحی بدست می آید.
دوستان را به خواندن این کتاب دعوت می کنم:
پرورش هوش اخلاقی
میکله بوربا
ترجمه فیروزه کاوسی
تهران: رشد، ۱۳۹۱
—————————–
*با ویرایش. در باره موضوع هوش اخلاقی این یادداشت نیز راهنمای کوتاه و خوبی است. به طور کلی «خانم میکله بوربا با جمع آوری شواهد، تحقیقات و نمونه های عملی، مفهوم هوش اخلاقی را در قالب پرورش هفت فضیلت مطرح کرده است. این فضایل عبارتند از: همدلی، وجدان، خویشتن داری، احترام، مهربانی، بردباری، و انصاف.» (این مقاله را ببینید)
