سازمان سیا و کنترل فضای ادبی در جنگ سرد

فرناز سیفی

کتاب تازه‌ای که مشتاقم بخوانم، فرش را کنار می‌زند و نشان می‌دهد که زیر نقش‌ونگار و قوس و قزح‌وار چه خرده‌ریزهای ناخوشایندی پنهان شده است.

کتاب “Finks” نتیجه‌ کار تحقیقی جوئل ویتنی (Joel Whitney) است؛ روزنامه‌نگار و یکی از بنیان‌گذاران و سردبیران نشریه هنری، ادبی و سیاسی “Guernica: A Magazine of Art & Politics” که یکی از بهترین محصولات هنری وسیاسی است که در فضای آنلاین می‌توانید بخوانید.

این کتاب به بررسی نقش، پول، مداخله غیرمستقیم و مستقیم و حضور تلخ و پررنگ سازمان «سیا» در هدایت و کنترل فضای ادبی و هنری در دوران جنگ سرد و بعدتر در دوران ریاست‌جمهوری جورج بوش پسر می‌پردازد. ویتنی چهارسال تمام آرشیوهای مدارک و اسناد را زیرورو کرده است. اسناد و شواهدی که نشان می‌دهد سازمان سیا چه پول فراوانی برای نبرد ادبی و هنری خرج کرده است، چطور نشریه‌های فرهنگی و ادبی بسیار معتبری مثل «پاریس ریویو» همکاری مستقیم با سیا داشتند و پول کلانی برای پیشبرد این اهداف دریافت کردند و چه گروه وسیعی از نویسندگان، مترجمان، شاعران و هنرمندان در راستای این پروژه‌ها پول و موقعیت گرفتند و با سازمان سیا همکاری مستقیم و غیرمستقیم داشتند. از گابریل گارسیا مارکز گرفته تا ریچارد رایت، از نشریه‌ ادبی معتبری در آمریکای لاتین که با پول دریافتی از سیا راه‌اندازی شد و بخشی از پروژه‌ی جنگ نرم آمریکا در آمریکای لاتین بود تا نشریه فرهنگی «الحوار» در لبنان که افشا شد با پول‌های سیا راه‌اندازی شده است و این افشاگری جنجال بسیاری را موجب شد.

کتاب با بررسی اسناد نشان می‌دهد چطور برای مثال وقتی نشریه‌ی “Cuadernos” متهم بود که در راستای اهداف جنگ نرم سیا در آمریکای لاتین فعالیت دارد، یادداشتی علیه جنگ ویتنام و آمریکا منتشر می‌کرد تا از این اتهام تبری جوید و بتواند اهداف درازمدت پروپاگاندای نرم و آرام‌اش را دنبال کند.

کتاب از قرار نشان می‌دهد که چطور هدف اصلی این جنگ نرم و پروپاگاندا صرفا این نبوده که روایت و باور آمریکا را در کشورهای مختلف پیش ببرند، بلکه اتفاقا بیشتر این بوده که نوع نگاه و تفکر روشن‌فکران و نخبگان درباره آمریکا را شکل بدهند و به سمت و سویی سوق بدهند که در بحث سیاسی و فرهنگی و غیره، طرفدار و همدل با باور و آرمان‌های آمریکایی باشند.

جوئل ویتنی در این مصاحبه درباره کارش توضیحات بیشتری می‌دهد. سوال اول مصاحبه‌گر را دوست دارم: چرا باید همه نویسندگان محبوب من را نابود می‌کردی؟ … و البته جواب‌ ویتنی هم به‌نظرم عاقلانه و با درک و همدلی است.

همرسانی کنید:

مطالب وابسته