آزادی و دیگر هیچ!
مروری بر آثار و اندیشه‌های احسان نراقی
به کوشش روزبه میرابراهیمی
تهران: نشر رسانش نوین، ۱۳۹۵، ۲۶۳ صفحه
از مقدمه کتاب
مقدمه این کتاب همان‌طور که از محتوا و قیدهایش مشخص است در زمان حیات دکتر احسان نراقی به نگارش در آمده است. در فاصله بین اتمام کتاب تا انتشار این مجموعه که نزدیک به ۱۰ سال طول کشید، دکتر نراقی جان به جان‌آفرین تسلیم کرد. پس از اندکی تامل تصمیم گرفتم که لحن و محتوای مقدمه اولیه را تغییر ندهم و با این اشاره کوتاه، همان فضای زنده مقدمه را حفظ کنم:
زمانی جرقه‌ی فکر تهیه کتابی به مناسبت هشتادمین سال تولد «احسان نراقی» زده شد که در اولین روزهای آشنایی، سال تولدش را از او پرسیدم. نراقی متولد سال ۱۳۰۵ بود، یعنی فقط چند سال مانده به هشتاد سالگی‌اش. رسیدن به دهه هشتاد زندگی هر چند مناسبت خارق‌العاده‌ای نیست، اما برای فردی که نزدیک به پنجاه سال از عمرش را در خدمت فرهنگ و سنت مشرق زمین، به خصوص ایران بوده، فرصتی است برای یک مرور.
آشنایی نزدیک نگارنده با احسان نراقی از انتشار کتاب «در پی آن حکایت‌ها» آغاز شد. گرچه پیش از آن با نام و آوازه و برخی از نوشته‌هایش همدم شده بودم. از همان روزهای ابتدای دوستی با وی در فکر سال ۱۳۸۵ بودم و لحظه به لحظه فکر و ایده تهیه کتابی را که در دست دارید، پخته‌تر می‌کردم تا این که پس از دو سال تلاش به نتیجه رسید.
چرا احسان نراقی؟ برای نگارنده احسان نراقی، نه اولین که قابل توجه‌ترین سوژه برای بررسی بود. وی شخصیتی جالب توجه داشت و از اندیشه‌ای سامان‌یافته و سیری منطقی در مواجهه‌هایش برخوردار بود. آنانی که با نراقی محشور بوده‌اند می‌دانند که وی در نوع خود از نوادر روزگار است. وقتی با کسی آشنا می‌شود، کمتر پیش آمده که به راحتی از او بگذرد و مانند یک جامعه‌شناسِ همیشه در صحنه به کندوکاو اوضاع و شخصیت‌اش نپردازد. سوال پیچ‌اش می‌کند و از مشاوره گرفتن با دیگران در هر سطحی ابایی ندارد. از راننده‌های تاکسی گرفته تا استادان و سیاسیتمداران، و به ویژه، روزنامه‌نگاران.
نراقی در روزگار کنونی ما، دست یافتنی‌ترین شخصیت بزرگ ایرانی است که برای دیدن یا پرسیدن یا شنیدن سخنانش نباید از «هفت خوان رستم» گذشت. وی دارای کوله‌باری از تجربیات گرانبها است که در هر عرصه‌ای که به گمان آید، اندوخته‌ای دارد.
شخصیت ساده و در عین حال پیچیده‌ای دارد. هم مرموز است و هم صادق. رازهای زیادی در دل دارد و ناگفته‌های فراوانی در یاد. نزدیک به پنجاه سال است که برای ایران زمین و فرهنگ و تمدن‌اش تلاش می‌کند و از هر روزنه‌ای برای رساندن سخن‌اش بهره می‌برد. تا هشتاد سالگی، پانزده کتاب به فارسی و دو اثر به زبان فرانسوی منتشر کرده است که هنوز ترجمه نشده‌اند. البته کتاب فارسی‌اش، «از کاخ شاه تا زندان اوین»، ابتدا به فرانسه و سپس به زبان‌های روز دنیا از جمله اسپانیولی، انگلیسی، عربی و حتی کردی منتشر شد و کتاب «آنچه خود داشت» نیز از فارسی به فرانسه ترجمه شده است.
دغدغه بازخوانی و واکاوی تجربیات و سیر مواضع این جامعه شناس برجسته ایرانی عاملی بود برای تلاش دو ساله به منظور تهیه این کتاب. آیا تا به حال فرصت داشته‌اید همه آثار او را بخوانید؟ احتمالا چند عنوانی را به اقتضای شرایط خوانده‌اید.
کتاب «آزادی و دیگر هیچ!» مروری است بر همه آثار منتشر شده احسان نراقی، چه پیش از انقلاب و چه پس از انقلاب؛ البته به همراه چند گفت‌وگوی منتشر نشده دیگر که در نوع خود خواندنی است.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمه
بخش اول: گفت‌وگوها
- آزادی‌خواهی و دموکرات‌منشی در ترازو
- سیاسیون در بی‌حسی یکدست هستند!
- خویشتن فرهنگی ما؛ قومیت‌ها، توسعه و جهانی شدن
- جامعه شناسی در خدمت سیاست
- بازنده‌ها هم جزئی از تاریخ‌اند
بخش دوم: مروری بر آثار و اندیشه‌های پیش از انقلاب ۱۳۵۷
- به دور از مسایل روز (مروری بر کتاب علوم اجتماعی و سیر تکوینی آن)
- در برابر تند باد؟! (مروری بر کتاب جامعه، جوانان، دانشگاه)
- زیر سایه بحران (مروری بر کتاب غربت غرب)
- قربت شرق ( مروری بر کتاب آنچه خود داشت …)
- دو راهی شرق و غرب ( مروری بر کتاب آزادی، حق و عدالت)
- دوران خودآگاهی فرا رسید (مروری بر کتاب طمع خام)
بخش سوم: مروری بر آثار و اندیشه‌های پس از انقلاب ۱۳۵۷
- در جستجوی گوهری گرانبها (مروری بر کتاب آیین جوانمردی – ترجمه)
- شما همیشه طرف بازنده‌ها هستید (مروری بر کتاب از کاخ شاه تا زندان اوین)
- تالیف یا تاکید؟! (مروری بر کتاب ما و جهان امروز)
- همه و نراقی (مروری بر کتاب در خشت خام)
- هدف کادرسازی بود ( مروری بر کتاب نظری به تحقیقات اجتماعی در ایران)
- وزیر بینوایان ( مروری بر کتاب آن حکایت‌ها)
- نسلی که وفاق را امتحان نکرده ( مروری بر کتاب در پی آن حکایت‌ها)
- از سنت و مدرنیزم تا جورج اورول (مروری بر کتاب اقبال ناممکن)
- تاوان چشم‌پوشی (مروری بر کتاب آزادی)
فهرست آثار نراقی پایان بخش کتاب است.
تهیه کتاب در تهران از طریق ناشر:
شماره تماس: ۸۸۹۳۲۶۵۵
