شمارۀ جدید فصلنامۀ زنده رود (شمارۀ ۶۴، زمستان ۱۳۹۵) به صاحب امتیازی و مدیرمسئولی حسام‌الدین نبوی‌نژاد منتشر شد.
در سرمقالۀ این شماره می‌خوانیم: «موضوع بخش ویژه این شماره «بازگشت» است. فکر کردم من هم به مناسبت ۲۰سالگی زنده‌رود به این بیست سال بازگردم. به عشقی که بود و هنوز هست. اما کمابیش مشکل‌هایی هم داشت. مشکل‌هایی که به جان و مال پذیرفته‌ام. اما حالا که می‌نویسم مشکل دیگری دارم. از کجا شروع کنم، از چه و از که بنویسم که ناگفته‌‌ای باقی نماند؟ آخر، چگونه می‌شود بیست‌سال را در دو سه صفحه آورد و گزارش کرد. پس کوتاه و گذرا اشاره‌ای می‌کنم. این را قبلاً هم گفته‌ام که عشق به شاهنامه که رویکردی برای هستی‌شناسی خودم بود انگیزه اصلی دریافت جواز زنده‌رود شد. که عشق به زاینده‌رود بود- که روزی زنده بود …..».
«گلشیری پس از شماره ۹ به دلایلی که برای خود داشت از همکاری کناره گرفت. پایمردی و یاری احمد میرعلایی و کمک بقیه یاران جنگ که همواره دلمشغول زنده‌رود بودند، دلگرمی‌ام بود.
پس از انتشار شماره ۱۶-۱۴ (پاییز ۱۳۷۵) به دلایلی توقف ناخواسته مجله پیش آمد که بیش از چهار سال طول کشید. وقتی مجدداً شماره ۱۷ (زمستان ۷۹) را منتشر کردیم، دیگر احمد میرعلایی نبود. داغی بود بر سینه‌ام. نبود او و وقفه پنج ساله باعث شده بود که دستم پیش نمی‌رفت. همت سایر دوستان بار دیگر زنده‌رود را جاری کرد.
در طول این سال‌ها، بعضی از همکاران زنده‌رود به خاموشی پیوستند؛ احمد میرعلایی، هوشنگ گلشیری، کیوان قدرخواه، زاون قوکاسیان، محمد حقوقی و اخیراً ابوالحسن نجفی. یادشان و موهبت‌هایشان را همیشه گرامی می‌دارم.»
در بخش ویژۀ «بازگشت» هشت نوشتار آمده است. اولین مقالۀ این بخش اختصاص یافته است به شرحی بر شعر «بازگشت به زادبوم» فردریش هولدرلین به قلم مارتین هایدگر. هولدرلین در این شعر از بازگشت به خانه سخن می‌گوید. این نکته ناگزیر ما را به فکر رسیدن به خاک وطن و دیدار با مردم در زادگاه می‌اندازد. شعر از سفری می‌گوید که با عبور از رودخانه صورت می‌گیرد: “از کوه‌های سایه‌گرفته آلپ” تا لیندا، در بهار ۱۸۰۱. ….
یکی دیگر از مقاله‌های این بخش عنوان «کلید خانه» را دارد. این مقاله به قلم پاتریشیا سید انسان‌شناس آمریکایی و استاد دانشگاه رایس است که تاکنون مطلبی از او به فارسی ترجمه نشده است. او تمام توجهش به کلیدهای خانه‌هایی است که ساکنانشان از آنها رانده شده‌اند. اما خانه‌ها یا خراب شده‌اند یا افراد دیگری در آن زندگی می‌کنند، قصۀ پرغصۀ مهاجرت اجباری.
در بخش دوم با عنوان «مقاله ـ نگاه ـ نقد» چهار مقاله آمده است. دومین مقالۀ این بخش با عنوان «در پرده‌نویسی» نگاهی است به فخرالدوله و داستان امیرارسلان. در ابتدای این مقاله می‌خوانیم: «پیوند میان زن‌ستیزی و در پرده نگه‌داشتن سیما و کلام زن در فرهنگ ایرانی و در ادبیات فارسی پیوندی دیرینه است؛ سلطۀ تفکر مردسالار در طول سالیان دراز موجب شده زنان در سایۀ سنگین مردان نگه داشته شده و اگر حرف یا اندیشه‌ای نیز داشته‌اند یا دید و زبان مردانه روایت کرده‌اند….. اما در میان این آوارگان سرزمین فراموشی، زنانی انگشت‌شمار یافت می‌شوند که آنجا که حیثیت را و هویت را از زن دریغ می‌کنند، به حیثیت، هویت و اندیشه آبرو می‌بخشند. بین این زنان می‌توان به فخرالدوله دختر ناصرالدین شاه اشاره کرد که مرثیه‌گوی وضعیت تاریخی خویش نبود و منِ فردی خود را در پشت نقاب اجتماعی‌اش پنهان کرد. او همیشه به عنوان کاتب امیرارسلان شناخته شده است و این شاید تنها به دلیل بی‌سرپناهی نویسندۀ زن در فرهنگ ایران است که ناگزیر در پناه یک مرد معنا می‌یابد. این نوشتار بر آن است با معرفی مختصر از اولین داستان‌نویس زن ایرانی، نشانه‌هایی از حضور او در داستان امیرارسلان به عنوان نویسنده و راوی اصلی آشکار کند».
دو بخش پایانی این شماره اختصاص یافته است به «شعر» از شاعران معاصر و «داستان کوتاه»ی از منوچهر درزاد.
فهرست مطالب این شماره:
* بخش ویژه
- شرحی بر بازگشت به زادبوم/ مارتین هایدگر/ شاپور بهیان
- بازگشت به زادبوم/ فردریش هولدرین/ شاپور احمدی
- خداینامه/ شاپور احمدی
- کلید خانه/ پاتریشیا سید/ احمد اخوت
- ترجیع‌بند در اندیشه گتاری/ ابراهیم لطفی
- سه بازگشت در ادب فارسی/ حسام‌الدین نبوی نژاد
- بازنگری تصویرهای گذشته در آینه‌های دردار/ فاطمه خانسالار
- شهر من/ عباس عبدی
* مقاله ـ نگاه ـ نقد
- از سرچشمه‌های عرفان/ اصغر رستگار
- در پرده‌نویسی/ زهرا معینی فرد
- تأملی در پیشینه دو مفهوم/ اصغر رستگار
- حواهای پابرهنه در بیرون از گذشته، میان ایوان/ هلن اولیایی نیا
* شعر
- پنج شعر/ ایرج صف‌شکن
- چهار شعر/ حسام‌الدین نبوی‌نژاد
- دو شعر/ یونس گرامی
- دو شعر/ منصور ململی
- دو شعر/ ابراهیم ناصری
- پنج شعر/ سریا داودی حموله
- سه شعر/ فرهاد خسروزاده
- دو شعر/ علیرضا معصومی
- دو شعر/ مریم موسوی
* داستان
- دستمال ببرک‌خان/ منوچهر درزاد
معرفی کتاب
کتاب‌های رسیده
نمایه‌ها
*با اندک افزایش متن در سرمقاله به نقل از اینجا.
