شهرِنو،
قلعۀ زاهدی [۱۳۴۸]
همراه با دو دیدار از مُجتمعِ بهزیستی[۱۳۶۸]
دکتر محمود زند مقدم
سوئد: خانه هنر و ادبیات [گوتنبرگ] / نشر کتاب ارزان [استکهلم]، چ سوم: ۱۳۹۵.
نزدیکِ پنج سال از انتشارِ چاپِ نخستِ نسخۀ تکمیل‌شدۀ این کتاب می‌گذرد؛ کتابی که همچون همۀ کتاب‌هایِ فارسی می‌باید که در داخلِ ایران منتشر شود، امّا متأسفانه به‌سَبَبِ وجودِ سانسور، فعلاً امکانِ آن، به‌شکلِ رسمی و قانونی، فراهم نیست.
در این میان، سودجویانِ طمّاعِ حتماً وابسته به مقاماتِ حکومت در درونِ ایران، از این آبِ گِل‌آلود ماهی‌هایِ خود را گرفته‌اند، می‌گیرند و ـ تا در بر همین پاشنه می‌گردد ـ همچنان خواهند گرفت.
جایِ ذکرِ مُصیبتِ نشرِ کتاب در بیرون از ایران، دقیقاً به‌دلیلِ وجودِ سانسور، در این مختصر نیست. برشمُردنِ دشواری‌هایِ نشرِ در این‌سو، فرصتی دیگر می‌طلبد.
ما بر این باوریم که جایِ اصلیِ نشرِ کتابِ فارسی در درونِ ایران است و به‌رَغمِ وجودِ میلیون‌ها ایرانیِ پراکنده در اقصانقاطِ جهان، خوانندۀ اصلیِ کتابِ فارسی نیز ایرانیانِ درونِ کشور به‌ویژه جوانان‌اند، امّا وقتی سانسورِ وزارتِ ارشادِ اسلامی به کتابی اجازۀ نشرِ رسمی و قانونی نمی‌دهد، ما ناگُزیر آن کتاب را این‌جا منتشر می‌کنیم؛ گیریم در نسخه‌هایی معدود. بسیاری از این کتاب‌ها با همین تیراژهایِ چندصدنسخه‌ای منتشر می‌شود و تعدادی از آن‌ها به دستِ علاقه‌مندان در درونِ کشور می‌رسد و طبیعی است که برایِ خواندن، دست‌به‌دست می‌گردد، امّا اگر کتابی خواستارانِ بیش‌تری داشته باشد، باز هم طبیعی است که به‌نوعی تکثیر می‌شود: از چند نسخۀ فتوکپی و زیراکس گرفته تا چاپِ و تکثیرِ زیراکسی یا اُفستِ چنددَه یا حداکثر چندصدنُسخه‌ای، به‌شکلِ پنهانی، که بر بساطِ کنارِ پیاده‌روها یا به‌اصطلاح «زیرِمیزی» فروخته شود.
نیز تازگی‌ها، نسخۀ پ.دِ.اف‌شدۀ کتاب را در اینترنت هم قرار می‌دهند.
تا این‌جایِ قضیه، به‌گمانِ ما، جریانی است که در مقابلِ آن، کاری نمی‌توان کرد.
مگر نه این است که «کتاب برایِ خواندن است!»؟ و قاعدۀ «عرضه و تقاضا» شاملِ حالِ این «کالا» نیز می‌شود، همچون تمامِ کالاهایِ دیگر؟ وقتی «تقاضا» هست، «عرضه» لازم می‌آید. و هنگامی که امکانِ عرضۀ رسمی و قانونی وجود ندارد، این کار شکلی به‌خود می‌گیرد که آن را «قاچاق» می‌خوانند.
باز، تا این‌جایِ قضیه، از نظرِ ما ایرادِ چندانی ندارد. طبیعی است که برخی برایِ کسبِ سود، پیهِ چنین خطرکردنی را به تن بمالند: از کتابی چاپ‌شده، چنددَه یا حداکثر چندصد نُسخه زیرزمینی کُپی بگیرند و یواشکی بفروشند.
انتشارِ اینترنتیِ کتاب نیز از طرف شخص یا اشخاصی علاقه‌مند ـ بدونِ کسبِ اجازه از صاحبانِ اصلیِ کتاب ـ البته که کارِ درستی نیست، امّا از دیدِ ما، چندان ایرادی ندارد. بالاخره، کتاب از این طریق نیز در اختیارِ خواننده قرار می‌گیرد.
ایراد و اشکال امّا وقتی پیدا می‌شود که انتشارِ قاچاقی برخی از این کتاب‌ها در تیراژهایِ بالا (چندهزارنُسخه‌ای و گاهی حتا چندده‌هزارنُسخه‌ای) صورت می‌گیرد و به‌شکلی گسترده پخش می‌شود و حتا از داخلِ کشور، برایِ کتابفروشی‌هایِ خارج از ایران نیز پُست می‌شود!
لازم به توضیح نیست که در این میان، تنهاکسانی که لطمه می‌بینند همان صاحبانِ اصلیِ کتاب‌اند: نویسنده و ناشرِ اصلیِ آن.
چنین تجربه‌ای را پیش‌تر، در موردِ بیش‌ترِ کتاب‌هایی که در این‌سو منتشر کرده‌ایم، داشته‌ایم.
اندک‌زمانی پس از چاپِ نخستِ این کتاب، وقتی از دوستی که از ایران آمده بود شنیدیم در یکی از چاپخانه‌ها، تعدادِ زیادی از آن را دیده و چون کنجکاو شده و پرسیده، دریافته که چاپچیِ صاحبِ آن چاپخانه پانزده هزار جلد از آن را اُفست کرده است، راستش، اوّلش باورمان نشد.
مدّتی بعد، وقتی خبر رسید چاپچیِ دیگری در اصفهان، پنج‌هزار جلد از همین کتاب را، باز هم به‌شکلِ اُفست، چاپ کرده است، باورش برایمان دشوار بود.
در کشوری که چاپِ یک برگه آگهیِ ساده مَنوط است به کسبِ مجوز از وزارتِ ارشادِ اسلامی، چگونه ممکن است چاپخانه‌دارانی باشند که تن به چنین خطری بدهند؟ مگر آن‌که اطمینان داشته باشد مشکلی برایشان پیش نخواهد آمد، زیرا پُشتشان به جا یا مقامی در حاکمیّت گرم است.
روشن است که از دستِ ما در این زمینه، هیچ کاری ساخته نیست. ما حتا نمی‌توانیم به برخی از هم‌میهنانِ کتابفروشمان در این‌سو بگوییم: «عزیزان! آیا بهتر نیست از خرید و فروشِ کالایِ قاچاق بپرهیزید؟ چرا این کتاب را از خودِ ما که ناشرِ اصلیِ آن هستیم، خریداری نمی‌کنید؟»
در پایان، توضیحِ واضحات است ذکرِ این نکته که ما و دوستانمان در حدِّ توان، کارمان را همچنان ادامه خواهیم داد: هر کتابی اگر به‌شکلِ کامل و بدونِ حذف و اضافه و جَرح و تعدیل، امکانِ چاپش در درونِ کشور فراهم باشد، حتماً آن را به دوستان و همکارانِ شریفِ ناشر در ایران می‌دهیم تا منتشر کنند.
بهمن ۱۳۹۵، گوتنبرگِ سوئد
*
علاقمندان می‌توانند این کتاب را از کتابفروشی‌هایِ معتبر اروپا و آمریکا و کانادا تهیه کنند:
یا با «خانه هنر و ادبیات» [گوتنبرگ]، ایمیل زیر تماس بگیرند:
nzeraati@hotmail.com
و یا با کتابِ ارزان [استکهلم] و این ایمیل:
Info@arzan.se
سایت ناشر:
www.arzan.se
کتاب با پست به نشانی خریدار ارسال خواهد شد.
