آیین رونمایی از کتاب «مرجع نشر ایران» و «کارنامه نشر ایران» عصر جمعه ۲۵ اردیبهشت با حضور مجید غلامی‌جلیسه، مدیرعامل موسسه خانه کتاب، مجتبی تبریزنیا تبریزی، معاون فناوری و اطلاع‌رسانی موسسه خانه کتاب و مدیر سالن کارنامه نشر و محمود آموزگار، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، در سالن کتاب و هنر بخش علمی و فرهنگی بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب ایران برگزار شد.
معرفی ۱۲ صنف در مرجع نشر ایران
تبریزنیا در این نشست در معرفی «مرجع نشر ایران» گفت: این کتاب در حدود دو دهه سابقه انتشار دارد. از سال ۱۳۷۵ نخستین کتاب راهنمای کتابفروشان و ناشران با هدف ارائه راهنمایی به‌روز و دقیق از ناشران و صنوف مرتبط با حوزه نشر منتشر شد. امروز در جدیدترین «مرجع نشر ایران» در حدود ۱۲ صنف حوزه نشر معرفی شده است. مرجع نشر سال ۹۴، شامل ۱۰ هزار و ۵۴۷ رکورد اطلاعات از ۱۲ صنف فعال در حوزه نشر است که در دو بخش اطلاعات عمومی و اطلاعات تخصصی متناسب با هر صنف تدوین شده است.
به گفته معاون فناوری و اطلاع‌رسانی موسسه خانه کتاب، به جز ناشران دیگر صنوف عرصه نشر ارتباط مستقیمی با خانه کتاب ندارند و به این دلیل شاید اطلاعات مربوط به آن‌ها به‌طور کامل و دقیق درج نشده باشد که امیدواریم با همکاری اهالی نشر کامل شود.
سه هزار ناشر تهرانی و دو هزار شهرستانی
تبریزنیا در معرفی ۱۲ صنف یا گروه شغلی که اطلاعاتشان در این مجموعه گردآوری شده، گفت:
نخستین صنف ناشران هستند که اطلاعات سه سال گذشته پنج هزار و ۱۶۰ ناشر فعال در این مجموعه گردآوری شده است. از این تعداد سه هزار و ۱۸۵ ناشر که ۶۲ درصد کل ناشران را تشکیل می‌دهند تهرانی و یک‌هزار و ۹۷۵ ناشر نیز شهرستانی هستند. صنوف بعدی در این مجموعه به ترتیب:
کاغذفروشان با ۲۴۱ واحد صنفی که بیشتر در تهران فعال هستند،
لیتوگرافان با ۲۱۸ واحد شامل ۱۲۴ واحد مستقر در تهران،
چاپخانه‌دارها با ۵۶۰ واحد شامل ۲۵۰ واحد مستقر در تهران،
صحافی‌ها با ۱۷۱ واحد شامل ۱۰۷ واحد تهرانی،
و کتابفروشان با سه هزار و ۳۰۰ واحد شامل دو هزار و ۴۷۵ کتابفروشی شهرستانی و ۸۲۵ کتابفروشی در تهران است.
مراکز پخش با ۱۲۶ واحد صنفی، تصویرگران با ۱۸۳ واحد، طراحان گرافیک با ۳۵۲ واحد، ناشران الکترونیک با ۱۵۵ واحد، نمایندگان ناشران خارجی با ۳۰ واحد و تشکل‌های صنفی نشر با ۵۱ واحد، دیگر صنوفی هستند که در مرجع نشر ۹۴ معرفی شده‌اند.
می خواهند دیده شوند اما اطلاعات نمی دهند!
بخش پایانی این مجموعه به نمایه‌ها اختصاص دارد که شامل حدود ۱۰ هزار اسامی اشخاص مرتبط با نشر، نمایه ۱۲ گروه واحدهای صنفی و پیش شماره تلفن شهرستان‌هاست.
به گفته تبریزنیا، مشکل اساسی در گردآوری اطلاعات این است که تمامی اصناف نشر مایل هستند دیده شوند تا بتوانند کارشان را توسعه دهند و از طرف دیگر مایل نیستند اطلاعاتشان درج شود.
افزایش روزآمدی و تکمیل مشارکتی بر مبنای خوداظهاری، توسعه قابلیت‌های سایت جدید خانه کتاب، افزودن پدیده‌های جدید حوزه نشر مثل چاپخانه‌های دیجیتال، سایت‌های فروش اینترنتی، سایت‌های فروش ای‌بوک، تاکید و توجه بیشتر به تکمیل و روزآمدی اطلاعات در سایت و اپلیکیشن، توسعه ارائه خدمات و اطلاعات متناسب با توسعه فناوری به‌ویژه تلفن همراه، تبلت و کتابخوان از جمله برنامه‌های آینده خانه کتاب است.
نسخه دیجیتالی مرجع نشر برای اندروید
در ادامه آیین رونمایی، غلامی‌جلیسه، مدیرعامل موسسه خانه کتاب با اشاره به این‌که قدم نخست را در تدوین این مجموعه اتحادیه ناشران برداشته گفت:
در سال ۱۳۵۱ اتحادیه ناشران و کتابفروشان جزوه‌ای چاپ کرد که اطلاعات ناشران و کتابفروشان در آن درج شد. در مرکز اسناد و مدارک علمی ایران نیز این اتفاق بار دیگر تکرار شد که ادامه پیدا نکرد. در سال ۱۳۶۷ نیز وزارت ارشاد برای تدوین این اثر اقدام کرد که در همان وضعیت باقی ماند. در سال ۱۳۷۵ موسسه خانه کتاب کار مستمری را آغاز کرد که در مدت ۲۰ سال، انتشار مرجع نشر از کارهای اساسی این موسسه بوده است.
در این مدت اقدامات دیگری نیز در موسسه انجام گرفته که از آن‌جمله می‌توان به معرفی اطلاعات ناشران در وبسایت خانه کتاب اشاره کرد. این اقدام گام مهمی برای تقویت و رونق وضعیت اقتصادی حوزه نشر است. نسخه چاپی و الکترونیکی مرجع نشر در خانه کتاب آماده شده که شامل اطلاعات موثق در حوزه‌های مختلف نشر است که البته کاستی‌هایی دارد که امیدواریم این نقاط ضعف در تعامل با تشکل‌ها و صنوف برطرف شوند.
از دیگر فعالیت‌های خانه کتاب تهیه نسخه اندروید این مجموعه در انتهای سال ۹۳ بود که در حال حاضر بخش کتابفروشی‌های آن آماده است و مخاطبان می‌توانند به راحتی با کمک راهنمای این نرم‌افزار، کتابفروشی‌های موردنظر خود را در هر شهری جستجو کنند. این ابزار نوین می‌تواند دسترسی به منابع و اطلاعات را تسهیل کند. امیدواریم تا پایان سال ۹۴ بتوانیم نسخه‌های کامل‌تر آن‌را ارائه کنیم.
نشر کاغذی را فراموش نمی کنیم
مدیرعامل موسسه خانه کتاب در ادامه درباره مجموعه «کارنامه نشر» نیز گفت:
«کارنامه نشر» فعالیت سالانه‌ای از سال ۷۴ در خانه کتاب است و همه‌ساله اطلاعات نشر سال قبل را منتشر می‌کند. از سال ۸۸ تا ۹۲ این مجموعه به دلایلی منتشر نشد و از سال ۹۳ که کتابشناسی ماه به چاپ رسید، اطلاعات چهار سال گذشته نیز در قالب کارنامه نشر تکمیل شد.
این مجموعه در شمارگان محدود منتشر شده و براساس میزان تقاضا تجدیدچاپ خواهد شد. باید در کنار نشر الکترونیک، چاپ کاغذی را هم داشته باشیم و نباید به یکباره آن فضا را فراموش یا محدود کرد.
نقش اتحادیه ناشران در رفع اشکالات مرجع نشر
جلیسه ادامه داد: اتحادیه ناشران نقش مهمی در رفع اشکالات و نواقص کار دارد. اگر کمک صنوف نشر نبود، مرجع نشر تولید نمی‌شد. امیدواریم در چاپ بعدی این مجموعه در سال آینده این اشکالات را برطرف کنیم.
از دلایل تفاوت ظاهری مرجع نشر ۹۴ در مقایسه با مجموعه‌های قبلی، تلاش و همت موسسه آبرنگ و امیرهوشنگ اقبال‌پور، مدیرعامل این موسسه به‌عنوان اسپانسر چاپ این مجموعه است.
اطلاعات و آمار کتاب هنوز دقت کافی ندارد
محمود آموزگار، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، در آیین رونمایی از کتاب «مرجع نشر ایران» و «کارنامه نشر ایران» گفت:
شرح وظایف خانه کتاب نشان می‌دهد که این موسسه برای خدمت به نشر و اهالی نشر تاسیس شده و به این دلیل رابطه بین ناشران و کتابفروشان و اهالی قلم با خانه کتاب، متفاوت است. خانه کتاب در حوزه‌های مختلف از شابک تا مرجع نشر، مخزن آمار و اطلاعات نشر است. بدون اطلاعات و آمار دقیق، نتایج درستی در پژوهش‌ها به‌دست نمی‌آید و این آمار را در خانه کتاب می‌توان یافت. کاستی‌هایی نیز وجود دارد، از جمله اطلاعات در مورد ناشران حرفه‌ای که البته دلیل آن تعریف نشدن میزان و معیار درست است.
آمار و اطلاعات اساساً وسیله و ابزاری برای تحلیل است تا بتوان وضعیت فعلی را سنجید و مسیر بعدی را مشخص کرد ولی خانه کتاب تنها به ارائه آمار صرف بسنده نکرده است. مرجع نشر، کتابی است که تقریباً در دفتر هر ناشری یک نسخه از آن وجود دارد و واقعاً مفید است. اما تصور می‌کنم اطلاعات و آمار هنوز از دقت موردنظر فاصله دارد که کار جدی‌تری را می‌طلبد، به‌ویژه که در حوزه نشر تغییر و تحول فراوان رخ می‌دهد.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در پایان گفت: باید پروژه‌ای تعریف شود تا بتوان اطلاعات موثق و کامل‌تری از همه حوزه‌های نشر کشور را جمع‌آوری کرد. اتحادیه ناشران آماده همکاری در این زمینه است. این اطلاعات می‌تواند منشأ خدمات بسیار مفیدی برای روشن کردن مسیر و مقصد باشد.
—————–
*با ویرایش
