از متن زیر معرفی روشنی از کتاب ادبیات مانوی که بتازگی نشر کارنامه منتشر کرده به دست نمی آید. ولی فعلا تا اطلاعات روشنی پیدا شود دست کم به عنوان یک خبر ناقص می توان از آن استفاده کرد. برخی جملات کوتاه شده است تا متن روشن تر شود.
ادبیات مانوی به مجموعه اسناد مانوی گفته می‌شود که به قلم مانی، پیروان مانی یا غیرمانویان (اما در باره مانویت) به دست ما رسیده است.
آموزه‌ها و آثار مانی، فعالیت‌ها و کتاب‌های پیروان و شاگردان او، نیز نوشته‌های انتقادی مخالفان مانی و پیروان ادیان دیگر، هر یک سهم بسزایی در ارائه تصویری روشن و کامل از مانی بر عهده دارند. بخش عمده متن مانوی را سرودهای دینی تشکیل می‌دهند که به همان شیوه سنت قدیمی سرودهای اوستایی تصنیف شده‌اند. بعضی از سرودها در دستنویس‌های مانوی به شکل شعر نوشته شده، اما بیشتر آنها به صورت نثرند؛ ولی با نقطه‌گذاری دقیق مشخص شده‌اند.
متون مانوی به فارسی میانه (ترفانی) و یا به زبان سُغدی از زبان‌های ایرانی و نیز ترکی اویغوری است (متون اصلی که سریانی بوده باقی نمانده است). متون ترکی اویغوری مانوی حتی تعدادش از متون ایرانی بیشتر است؛ هفت هزار و پانصد متن مانوی به صورت دست نوشته به این زبان باقی است. برای اینکه ساکنان تورفان، ترک اویغوری بوده‌اند. در شهر «چوانگ جو» در جنوب شرق چین آخرین مجسمه مانی از قرن پانزدهم میلادی باقی مانده و این نشان می‌دهد که تا این قرن مانی پیروانی داشته است.
در متون مانوی، چهار نوع ادبی می توان یافت:
ادبیات تعلیمی با قطعات زیبا که گاه با گلستان سعدی پهلو می‌زند؛
ادبیات غنایی و لیریک که هم در شعر و هم در نثر مانوی نمونه‌هایی از آن می‌توان یافت؛
ادبیات روایی که از این نوع داستان‌های متعدد در نوشته‌های مانوی داریم. نوشته‌هایی که در واقع هم داستان است، هم تمثیل. تمثیلات سغدی مانوی آنقدر زیاد است که “زندرمان” توانسته از آنها یک جلد کتاب چاپ کند. اینها در واقع همان داستان‌های خیلی کوتاه یا داستانک است که از تمثیلات انباشته است؛
و سرانجام زندگینامه نویسی.
فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:
پیش‌گفتار
گفتار اول: زندگی مانی، آثار و پژوهش‌های مانوی
گفتار دوم: بحثی در تاریخ اندیشه‌های گنوسی
تصویرهایی از هنر مانوی
متون مانوی، نثر
کتاب اول: مانی و تاریخچۀ آیین او
کتاب دوم: اندرزها و دستورها
کتاب سوم: دربارۀ آفرینش و پایان جهان
کتاب چهارم: دربارۀ روح و رستگاری
کتاب پنجم: دربارۀ عیسی مسیح
کتاب ششم: تمثیل‌ها و نوشته‌های گوناگون
بهار، مهرداد، اسماعیل پور، ابوالقاسم، ادبیات مانوی، تهران، کارنامه، ۵۰۷ صفحه، شمارگان: ۲۲۰۰ نسخه، قطع: وزیری ، ۶۵۰۰۰۰ ریال ، ۱۳۹۴.
——————————————
* م.ج: نکته دیگری که در معرفی بالا روشن نمی شود این است که در سال ۱۳۸۲ هم یکبار دیگر اعلام شد ادبیات مانوی منتشر شده است. مشخصات آن بر اساس برگه کتابخانه ملی چنین است. آیا کتابی که تازگی منتشر شده جلد دوم یا چاپ دوم این کتاب زیر است؟ – البته تعداد صفحات با هم نمی خورد:ادبیات مانوی: گ‍زارش دس‍ت‌ن‍وش‍ت‍ه‌ه‍ای م‍ن‍ث‍ور پ‍ارس‍ی میانه و پهلوانی (پ‍ه‍ل‍وی اش‍ک‍ان‍ی) از آثار مانی و م‍ان‍وی‍ان و زندگی مانی، آثار و …
مهرداد بهار، ابوالقاسم اس‍م‍اع‍ی‍ل‌پ‍ور.
تهران: کارنامه، ۱۳۸۲.
۷۸۸ ص.: م‍ص‍ور (رن‍گ‍ی)، ن‍م‍ون‍ه.
مجموعه دی‍ن‌ش‍ن‍اس‍ی و تاریخ؛ ۱.
شابک: ۹۶۴-۴۳۱-۰۳۵-۷به روز رسانی: بخش مربوط به زبان متون مانوی ویرایش شد تا تمایز فارسی میانه و سغدی روشن باشد.
