هیات انتخاب نهایی هفتمین دوره جایزه ادبی پروین اعتصامی در بخش کودک و نوجوان، پنج اثر را به عنوان نامزدهای نهایی این بخش معرفی کرد.
به نقل از روابط عمومی بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان، در فاصله کمتر از دو هفته تا برگزاری اختتامیه هفتمین دوره جایزه ادبی پروین اعتصامی، اولین گروه از نامزدهای بخش‌های پنج‌گانه این جایزه مشخص شدند.
داوران بخش ادبیات کودک و نوجوان که در دو بخش شعر و داستان، آثار رسیده را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده‌اند، پنج اثر را به عنوان نامزدهای نهایی این بخش به دبیرخانه معرفی کردند که در این میان، نام یک رمان، یک کتاب داستان و سه مجموعه شعر دیده می‌شود.
«تخم‌مرغ شانسی» نوشته سپیده خلیلی و «گوانجی و ۳۶۰ درجه جادویی» نوشته الهام مزارعی، دو اثر داستانی هستند که به عنوان نامزدهای این بخش معرفی شدند. همچنین مجموعه شعر «آب‌وتاب» سروده سعیده موسوی‌زاده، «پرنده باران» سروده مهدیه نظری و «یک شعر بی‌طاقت» سروده افسانه شعبان‌نژاد دیگر نامزدهای این بخش هستند.
«آب‌وتاب»؛ کتابی برای تحریک حس کنجکاوی
«آب‌وتاب» را سعیده موسوی‌زاده برای خردسالان سروده است. این مجموعه، شامل ۱۲ شعر کودکانه برای خردسالان ۶ تا ۹ سال است که مرضیه قوام‌زاده تصویرگری آن را انجام داده است.
موسوی‌زاده در «آب‌وتاب» تلاش دارد دغدغه‌های کودکی را در قالب ترانه‌هایی برای مخاطب خود ملموس کند. در شعرهای او، طبیعت عنصری اساسی است و شاعر سعی دارد تا با استفاده از اصل تطبیق به رابطه‌ها و شباهت‌های میان عناصر طبیعت و انسان، حس کنجکاوی او را برانگیزد تا کودک دست به کشف محیط اطراف خود بزند.
سراینده در این اثر، موضوعات مختلفی را مطرح می‌کند که علاوه بر بحث تحریک کنجکاوی، بار آموزشی هم در آن گنجانده شده؛ مانند «شعر دهان من، زبان من» که درباره حفاظت از دهان است و یا شعر «تولد من، تولد تو» که درباره پیامبر اکرم است.
این کتاب را انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ۳۲ صفحه وارد بازار نشر کرده است.
سعیده موسوی‌زاده، متولد مشهد است و علاوه بر شاعری برای کودکان و نوجوانان، دستی هم در طنز دارد. اولین تلاش‌های حرفه‌ای موسوی‌زاده به سال ۱۳۸۵ و همکاری با مجلات حوزه کودک و نوجوان برمی‌گردد. او در سال ۸۶ مجموعه‌ای ۶ جلدی از داستان‌های شاهنامه را برای کودکان بازنویسی کرده است. از موسوی زاده تاکنون کتاب‌های گوناگونی منتشر شده که از آن جمله‌اند؛ «نه جیک‌جیک نه قارقار»، «عاشقم پس هستم»، «شعر باران» و «آن». تقدیر در دومین جشنواره طنز مکتوب، برگزیده بخش کودک جشنواره شمسه، برگزیده شعر کودک هتمسن جشنواره شعر رضوی و… تنها گوشه‌ای از موفقیت‌های این شاعر خراسانی است.
«پرنده باران»؛ رهایی به سبک نوجوانان
«پرنده باران» مجموعه‌ای از شعرهای کودکانه مهدیه نظری است. این مجموعه که اغلب آن‌ها در قالب نیمایی سروده شده، شامل ۱۹ قطعه برای نوجوانان است که برخی از عناوین آن به این شرح است؛ «بی‌خواب»، «خشم»، «تغییر»، «نامه»، «امیدواری»، «گهواره»، «مرداب»، «همراهی»، «رستم سوار جاروی برقی»، «قطع‌نامه»، «شیطنت»، «شوخی»، «با ابرهایم».
نوجوانان حس و حال مخصوص به خودشان را دارند. سن و سال آن‌ها درست در مرز بین کودکی و جوانی است و البته نه کودک هستند و نه جوان. این‌جاست که حال پرنده شدن به آن‌ها دست می‌دهد. نظری هم در اشعارش به این حس و حال توجه ویژه‌ای داشته و به صورت نمادین این حس پرواز و نمادین بودن را به سرخوشی و رهایی پیوند می‌دهد.
اشعار نظری، یادآور خاطرات هستند؛ شاعر در اکثر شعرهایش، گریزی به احوال نوستالوژیکی که ممکن است هر نوجوانی آن را تجربه کرده باشد، می‌زند و از رهگذر آن سعی در ایجاد هم‌ذات پنداری میان شعر و نوجوان دارد. همچنین در برخی از شعرهای این مجموعه، حالات فردی عام دوره نوجوانی مانند لج‌بازی در شعر «خشم»، تغییرات روحی و جسمی در شعر «تغییر» و… به خوبی مشهود هستند و این‌طور به نظر می‌رسد که شاعر در سرایش این اشعار به این موضوع توجه داشته.
این کتاب ۴۴ صفحه‌ای به همت انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان وارد بازار نشر شده است.
مهدیه نظری، از شاعران کودک و نوجوان است که از آثار او می‌توان به؛ «درخت‌ها برای تو پرنده‌ها برای من»، «یادمان همزاد عاشقان جهان» و «رباعیات شیرین خیام» اشاره کرد. بیشتر حیطه کاری او حوزه نوجوانان است. نظری پیش‌تر با کتاب «پرنده باران» جزو نامزدهای نهایی بخش شعر کودک چهاردهمین دوره جایزه قلم زرین بوده است.
«تخم‌مرغ شانسی»؛ داستان به روایت حیوانات
«تخم‌مرغ شانسی و چهار داستان دیگر» نام مجموعه‌ای از داستان‌های کودکانه به قلم سپیده خلیلی است که برای خردسالان نوشته شده است. عنوان داستان‌های این مجموعه که تصویرگری آن را شبنم شعبانی به عهده داشته عبارت‌اند از: «مورچه‌ها و موهای خورشید»، «ولی با اجازه»، «تخم‌مرغ شانسی»، «چکمه و نیمه چکمه‌هایش» و «کیف».
تمام شخصیت‌های داستان‌های مجموعه تخم‌مرغ شانسی، حیوان هستند. حیواناتی که بچه‌ها بارها آن‌ها را دیده‌اند و برایشان آشنا هستند. نویسنده سعی دارد با این نماد، آشنایی بچه‌ها را با خود همراه کند و داستان خود را از زبان این حیوانات بگوید؛ اما نکته‌ای که در این بین وجود دارد، استفاده از عنصر تخیل در روایت برخی از قصه‌هاست. برای مثال در داستان اول این مجموعه مادر برای گرم کردن بچه‌هایش تارهای طلایی خورشید را به هم می‌بافد تا از آن لحافی درست کند، اما بقیه داستان‌ها مبتنی بر واقعیت زندگی موجودات است.
نویسنده در داستان‌هایش سعی دارد برخی از نکات اخلاقی و انسانی را هم به کودکان بیاموزد؛ مانند دخالت نکردن در کار دیگران و نوع‌دوستی در داستان «تخم مرغ شانسی» یا اجازه گرفتن از مادر در داستان «ولی با اجازه».
تخم مرغ شانسی و چهار داستان دیگر را کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان وارد بازار نشر کرده است.
سپیده خلیلی، متولد تهران است و دکترای روانشناسی بالینی دارد؛ اما همه او را به کتاب‌هایی که در حوزه کودک و نوجوان نوشته می‌شناسند. او فعالیت حرفه‌ای خودش را از سال ۷۰ آغاز کرده و تاکنون بیش از ۱۰۰ اثر برای کودکان و نوجوانان ترجمه کرده و نوشته است. از آثار این نویسنده و مترجم می‌توان به «قصههای انگشتی»، «مشق شب را شیرین کنیم!»، «قصههای شب»، «سفرهای گالیور»، «ماجراهای وروجک و سگ مرموز» و «امیل و سه پسر دوقلو» و … اشاره کرد.
«گوانجی و ۳۶۰ درجه جادویی»؛ ماجراجویی‌های یک کودک ۱۱ ساله
«گوانجی و ۳۶۰ درجه جادویی» نام رمانی کودکانه به قلم الهام مزارعی است که در ۸ فصل و با عناوین «غول چراغ جادویی من»، «شاه‌میگوی سخنگو»، «کوه یخی خیلی خیلی عصبانی»، «جزیره پادناها»، «سیاره سیاسیامی‌های چشم ذره‌بینی»، «اورانگوتان دریایی»، «پیش به سوی گنج سرسرخ‌ها» و «سفر تمام می‌شود» که برای گروه سنی «ب» نگاشته شده است.
گوانجی که تازه ۱۱ سالش شده از طرف پدرش که از دنیا رفته یک چراغ مطالعه هدیه می‌گیرد. این چراغ تبدیل به یک غول چراغ می‌شود و گوانجی آرزو می‌کند تا با دزدان دریایی همراه شود. این آرزو سرآغاز ماجراهایی می‌شود و در طول داستان، شخصیت‌های جدیدی مانند شاه‌میگوی سخنگو وارد آن می‌شوند. گوانجی که حالا با ناخدای دزدان دریایی و بقیه اعضای کشتی دوست شده به همراه آنان برای یافتن گنج، سفری دراز را آغاز می‌کند تا با مخاطراتی مانند کوه یخ، جزیره پاداناها و … مواجه شود. او در پایان داستان به آرزوی خودش که داشتن یک جزیره است، می‌رسد و مادرش هم که به دنبال اوست، او را پیدا می‌کند، با ناخدای کشتی دزدان دریایی ازدواج می‌کند و داستان به پایان می‌رسد.
نویسنده در این رمان کودکانه از داستان معروف “غول چراغ جادو” الهام گرفته، ولی به جای چراغ جادو از چراغ مطالعه استفاده می‌کند و البته به جز مواردی کوتاه، غول را زیاد وارد داستان نمی‌کند و داستان را با شخصیت اصلی که گوانجو است، پیش می‌برد. تخیل و فانتزی، مشخصه‌ی اصلی این رمان کودکانه است که روایت را مناسب رده سنی کودکان کرده است.
«گوانجی و ۳۶۰ درجه جادویی» را نشر پیدایش در ۱۰۸ صفحه و با تصویرگری سحر بردایی وارد بازار نشر کرده است.
الهام مزارعی، اهل شیراز است و بیشتر رمان و زندگینامه برای کودکان می‌نویسد. از آثار او می‌توان به «کودک مامان کله دودکشی»، «کودک دختر کوچولو، فرمانده سیبیلو»، «رئیسعلی دلواری» و چند اثر داستانی و زندگینامه اشاره کرد. همچنین از مزارعی در سال ۹۴ در جشنواره کتاب برتر کودک و نوجوان تقدیر شده است.
«یک شعر بی‌طاقت»؛ تنهایی، حسرت و امید
«یک شعر بی‌طاقت» نام مجموعه‌ای از ۲۱ شعر در قالب‌های سپید و نیمایی است که افسانه شعبان‌نژاد آن را برای نوجوانان سروده است. این کتاب از مجموعه «شعر نوجوان امروز» است که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آن را روانه بازار کرده است.
شعبان‌نژاد در این مجموعه از تنهایی موضوعاتی که مد نظر داشته، سروده است. اگر به ابتدای شعرهای او دقت کنید «یک شعر»، «یک سیب»، «یک سار» و… کلمه «یک» بیانگر تنهایی هر کدام از این اشیا، گیاهان و حیوانات است. در ابتدا و میانه شعرهای شعبان‌نژاد نوعی اندوه خودنمایی می‌کند، ولی شاعر، این اندوه را به شکلی هوشمندانه در پایان اشعارش به امید تبدیل می‌کند؛ هرچند ناچیز.
شاعر در طول شعرهایش به جبری که برخی از اشیا و گیاهان و حیوانات با آن دست به گریبان هستند، اشاره می‌کند و از رهگذر آن با جان‌بخشی به آن‌ها در برخی از اشعار، حسرتی آکنده با اندوه را برای آنان به تصویر می‌کشد.
افسانه شعبان‌نژاد، شاعر کودک و نوجوان است. این نویسنده کودک و نوجوان که دارای دکترای هنر و نشان درجه یک هنری در ادبیات داستانی و شعر است، توانسته در سال ۲۰۰۸ برگزیده دوم جایزه افق‌های تازه بولونیای ایتالیا برای کتاب «ارنگ ارنگ، بگو چه رنگ» شود. وی در سال ۲۰۱۰ نیز کاندیدای دریافت جایزه معتبر آسترید لیندگرن شده بود. شعبان‌نژاد صاحب تألیفات بسیاری برای مخاطبان کودک و نوجوان است که برخی از این آثار به زبان‌های دیگر نیز ترجمه شده‌اند. از جمله آثار او می‌توان به «شکوفه‌هاى برفى»، «سوسکى خانم کجا مى‌رى؟»، «خونه خاله کدوم وره؟»، «موش موشى تندتر برو»، «زمستان و عمه قزى»، «دختر کدو تنبل»، «هدیه خاله نگین» اشاره کرد.
اسامی داوران این بخش در روزهای آینده اعلام خواهد شد.
