امیرمهدی بدیع، تاریخ‌نگار فراموش شدۀ ایران‌دوست، در خاندانی سرشناس، خوش‌نام و متمول در همدان زاده شد. به تشویق پدرش، دکتر بدیع‌الحکماء، از همان عنفوان جوانی برای ادامۀ تحصیل راهی فرانسه شد. او توانست با ممارست و تیزهوشی، رشته‌های ریاضیات و فیزیک، زبان و ادبیات لاتین، و فلسفۀ علوم را با درجات عالیه پشت سرگذارد و نیز بسیاری از زبان‌های اروپایی، لاتینی، یونانی قدیم، عربی و عبری را فرا گیرد و در تحقیقات پربار خویش به کار بندد.
بدیع با اینکه در تمامی عمر تنها یک بار، پیش از درگذشت پدر، به ایران سفر کرد؛ اما در تمامی زندگی، قلب و قلمش برای ایران می‌تپید و می‌نوشت. وی در این مدت با دقت و وسواس، منابع دست اول در زبان‌های اصلی را خواند و بدون تعصب و شعارزدگی، تاریخِ تاریخ‌نویسان را ـ بخصوص یونانیان که ایرانیان را بربر می‌نامیدند ـ به چالش کشید و تناقض موجود در میان آثار آنان را نشان داد و به تفصیل در ۱۳ مجلد با عنوان یونانیان و بربرها به رشته‌ی تحریر کشید.
مجموعۀ بدیع حکمت به طور جامع به دکتر امیرمهدی بدیع اختصاص یافته است؛ علاوه بر آن در بخش‌های پایانی، به صورت گذرا به دکتر بدیع‌الحکماء اشاره شده که در این بخش ابتدا شرح حال و یادداشت‌هایی در مورد او آمده، سپس اوراقی از جُنگی آورده شده است که وی در همدان گردآوری کرده بود. این بخش به صورت نسخۀ عکسی است.
در مورد این جُنگ، استاد ایرج افشار در یادداشتی نوشته‌اند: بدیع‌الحکماء دفتری داشت که معمولاً به واردشوندگان به همدان می‌داد تا در آن یادگار بنویسند. این دفتر خزانه‌ای‌ست ادبی و تاریخی که بر‌جای مانده است و در آن یادداشت‌های افرادی چون ظهیرالدوله، عباس‌میرزا سالار‌لشکر (فرزند فرمانفرما)، امیر‌افخم قراگزلو، نظام‌السلطان، رکن‌الدوله، ثقه‌الملک، معزالدوله، یمین‌الدوله دولتشاهی، سید عبدالله خراسانی، حکیم‌الدوله، امام‌جمعۀ بروجرد، سلیمان محسن اسکندری، معین‌السلطنه، مدیر عصر انقلاب (آقاخان فریار)، آصف‌اعظم، شیخ‌الملک اورنگ، سیف‌الاطبا‌‌ء، اعلم‌الدوله، شریف‌الدوله‌ی بنی‌آدم، معتمد دیوان، ساعدالسلطنه (سردار اکرم)، سردار انتصار (مظفر اعظم) و اغلب حکام و امرای لشکر همدان و رؤسای دوایر ماند‌گار شده است.
از نویسندگان مقالات کتاب می توان به این افراد اشاره کرد: پرویز اذکائی، هوشنگ اتحاد، محمدعلی جمالزاده، عبدالحمید روح‌بخشان، ایرج افشار، کامران فانی، مصطفی رحیمی، بزرگ علوی، محمدعلی اسلامی‌ندوشن و…
سرفصل‌های فهرست بدون عنوان مقالات:
- شرح حال و یادها
- گزارش جشن رونمایی یونانیان و بربرها
- سخن ناشرین آثار بدیع
- نقد و بررسی
- گفت‌و‌گوها
- نامه‌ها
- مقالات تقدیمی
- نمونه آثار امیرمهدی بدیع
- درگذشت امیرمهدی بدیع
در پایان هم بخش میرزا مهدی‌خانِ بدیع‌الحکماء (پدر امیرمهدی بدیع) آمده است.
پیوست‌ها:
- باغ و عمارت بدیع‌الحکماء
- جُنگِ یادداشت‌ها (نسخه عکسی)
- تصاویر (عکس‌ها و اسناد) که بخش اعظم آن‌ها برای نخستین‌بار است منتشر می‌شود.
—————————–
*با ویرایش نثر. صمیمانه امیدوارم نثر معرفی کتاب در میراث مکتوب نثر این کتاب ارزشمند نباشد. – م.ج
