راهنمای کتاب

Search
Close this search box.

خاطرات باقر کاظمی؛ از خدمت رضاشاه تا کابینه مصدق

محمود فاضلی بیرجندی

یادداشت هایی از زندگانی باقر کاظمی (مهذب الدوله) کتابی است در پنج مجلد که «نشر تاریخ ایران» آن را چاپ و منتشر کرده است.

انتشار این دوره از سال ۱۳۹۰ آغاز شد و در ماه های پایانی سال ۱۳۹۳ پنجمین مجلد از چاپ بیرون آمد. این پنج مجلد کتاب، خاطرات روزانه زنده یاد دکتر باقر کاظمی را از سال ۱۲۹۱ خورشیدی تا سال ۱۳۴۳ در بر می گیرد. پنجاه سالی از تاریخ همروزگار ما.

باقر کاظمی در ۲۸ آذر ۱۲۷۰ زاده شد و سال ۱۳۵۵ درگذشت. او در این فاصله سال های سال سفیر ایران در چند کشور، و به ترتیب وزیر طرق و شوارع، وزیر امور خارجه، وزیر بهداری، وزیر دارایی، وزیر فرهنگ، وزیر امور خارجه، و وزیر دارایی بود. بازپسین سمت او وزارت دارایی در کابینه محمد مصدق بود که با رخدادهای امرداد ماه ۱۳۳۲ به پایان رسید.

او در کابینه مهدی قلی خان هدایت نخستین بار بر کرسی صدارت می نشیند. از کشیده شدن راه آهن سراسری و از کشیدن جاده چالوس حکایت ها دارد. از مدیران سفر رضا شاه به ترکیه است و از آن سفر تاریخی نکته ها می گوید. در پایان عمر صدارتش هم در دولت مصدق منزلتی دارد که هر بار در غیاب نخست وزیر کفیل این سمت می شود.

شاید از همین باب است که از آن پس به او سمتی ارجاع نشده است. او هم چنان که از یادداشت هایش پیداست مردی است زود رنج که کدورت ها از روزگار دارد. همراهی وی با جبهه ملی و درآمدنش به جرگه همراهان محمد مصدق اصلا از روی دشمنی با دستگاه حاکم نبود. کاظمی حتی در دوران همکاری و صمیمیت با مصدق از نقد او درنمی گذرد و اشکالات اداری و اخلاقیات تند و یکدندگی های او را بر ملا می کند و حتی بر سر پاره ای از دریافت های نادرست مصدق با او رویارو می شود. اما پس از افتادن مصدق از قدرت، کاظمی هم در پیشگاه حکومت شاهنشاهی تاوان همکاری با او را می دهد. انگار این راه و رسم حکومت هاست که از ناخواسته های خود درنمی گذرند.

کاظمی مردی باسواد و در عین حال پای بند سنتی ترین مبادی دینی بوده است. او حتی در دوران وزارت و سفارت هم مثلا از زیارت کامل و مفصل عتبات مقدسه شیعی صرف نظر نمی کرده است. او مردی پاکدامن و با وارستگی هایی تا سر حد عرفان بوده است. وقتی مدتی کاری به او ارجاع نشده سخت در تنگدستی می افتد و ناچار می شود چیزهایی از دارایی خود را بفروشد.

یادداشت های او علاوه بر تازگی آن، پنجاه سال از روزگار ما را از نگاه دولتمردی کاردان و مجرب بازمی گوید. بسیار نکته های نو و حتی نادانسته در این خاطرات آمده است که راه نمای پژوهندگان تاریخ معاصر خواهد شد.

اگر باید کار خانم منصوره اتحادیه را در نشر این کتاب های ناب قدر دانست، نباید گذشت و نگفت که ای کاش کاری با این وزن و ارج را بدون بازخوانی بیشتر منتشر نمی کردند تا خواننده گاه از انبوه خطاهای نگارشی (تایپی) ملول نشود.

همرسانی کنید:

مطالب وابسته