فرشاد قربانپور
روزنامه بهار
منوچهر صانعی درهبیدی در سال ۱۳۲۵ در فریدن اصفهان متولد شد. او استاد فلسفه در دانشگاه شهید بهشتی است. دکتر صانعی دهها عنوان کتاب نوشته یا ترجمه کرده است که «جایگاه انسان در اندیشه کانت» (ققنوس، ۱۳۹۴)، «مابعدالطبیعه اخلاق» (نقش و نگار، ۱۳۸۰)، «الجوهر النضید» در منطق (حکمت، ۱۳۷۳)، «مبانی اندیشههای فلسفی» (امیرکبیر، ۱۳۸۴) و «پیام نیچه» (نقش و نگار، ۱۳۸۴) از جمله آنهاست. با او درباره این روزهایش و کتابهایی که میخواند یا مینویسد گفتوگو کردهایم.
اکنون چه چیزی مینویسید یا ترجمه میکنید؟
در حال ترجمه کتابی با عنوان «تاریخ زیباییشناسی» هستم. این کتاب را «برنار بوزانکت» نوشته است. بوزانکت یک انگلیسی است و این کتاب را هم به انگلیسی نوشته است. حجم این کتاب در حدود ۵۰۰ صفحه است که تاکنون موفق شدهام حدود ۴۰۰رویه آن را ترجمه کنم. امیدوارم تا نوروز آینده بتوانم باقیمانده آن را نیز ترجمه و منتشر کنم. در این کتاب مباحث مختلف هنر بررسی شده است. هنرهایی ازجمله داستان، رمان، هنرهای تجسمی، هنرهای تصویری و همچنین طبقه هنرها. این کتاب را نشر «نگاه» پیشنهاد داده است.
این کتاب چه دوره زمانی را دربرمیگیرد؟
از یونان تا زمان خودش که پایان قرن نوزدهم است. (ولی) او خودش هم در مقدمه کتاب مینویسد چون به تاریخ هنر شرقی اشراف ندارم به بررسی آن نمیپردازم.
آخرین کتابی که از شما چاپ شده چه بود؟
جلد پنجم کتاب «دیلتای» بود که ترجمه آن را انجام دادهام.
یعنی از آن سری ۲۰جلدی پنج جلد آن منتشر شده است؟
خیر. مجموعه آثار دیلتای ۲۰ جلد است، اما ما در اینجا گزیده آثار دیلتای را ترجمه و منتشر کردیم که ۶جلد است و پنج جلد آن منتشر شده و یک جلد آن مانده است.
شما دیلتای را از آلمانی ترجمه کردهاید؟
نه از انگلیسی ترجمه کردهام. البته زبان اصلی دیلتای آلمانی است، اما من از ترجمه انگلیسی دیلتای استفاده کرده و آن را به فارسی برگرداندهام.
آیا کتاب دیگری دارید که در مسیر چاپ باشد، اما هنوز منتشر نشده باشد؟
کتابی دارم با عنوان «آذرگان نامک» که به نشر «نگاه» دادهام، اما هنوز منتشر نشده است. این کتاب را پیش از این به یک ناشر دیگر داده بودم و بعد به نشر «نگاه» سپردم.
این کتاب به چه موضوعی میپردازد؟
بررسی مباحث اخلاقی است در تاریخ و فرهنگ ایران. مدتی در حدود یکونیم سال است که به نشر نگاه دادهام، اما هنوز هیچ کاری روی آن صورت نگرفته و حتی برای دریافت مجوز هم ارسال نشده است! در این کتاب به مسائل اخلاقی توجه کردهام. در اصل این را باید بگویم که من محصل فلسفه ارسطو هستم. در این راستا کتابهایی خواندهام و به آن علاقه دارم. زمانی توجهام به «شاهنامه» بیشتر شد و در آنجا دیدم که آنچه را ارسطو به عنوان سجایای اخلاقی اعلام کرده فردوسی نیز به عنوان سجایای اخلاقی پهلوانان در شاهنامه برشمرده، اما فردوسی آن را به زبان حماسه بیان کرده است. در اصل زبان فردوسی غیر از زبان ارسطو است؛ ازاینرو به دنبال آن رفتم تا به عنوان مقایسه بین این دو چیزی بنویسم، اما وقتی وارد این حوزه شدم و بر آن شدم که بنویسم دیدم پیشزمینه مطالعاتی لازم برای نوشتن آن را ندارم؛ ازاینرو نوشتن آن را کنار گذاشتم و به دنبال مطالعه در این حوزه رفتم. در زمان مطالعه هم با اقیانوسی مواجه شدم که چندسالی وقتم را گرفت؛ ازاینرو پس از مطالعه چندساله در این حوزه طرح اولیه کتاب که در خیالم بود به هم خورد. بهاین صورت نوشتن را آغاز کردم.
در این کتاب به دنبال این رفتم که ببینم چه شد که فضایل اخلاقی ما ایرانیها به این روز افتاد. اصلا پیش از این فضایل اخلاقی ما چه بود و چگونه شد که چنین نتیجه تلخی بهدست آمد. در این بررسیها به این نتیجه رسیدم که ما یک فضیلت اخلاقی مناسبی داشتیم که بهمرور زمان با حمله عربها یا هجوم ترکان وغیره به هم خورد؛ ازاینرو عواملی که زمینهساز بههمخوردن اخلاق در تاریخ ایران شده است را بررسی کردهام و در این بررسی از آرای کسانی همچون ذبیحالله صفا، ملکالشعرا بهار، عبدالحسین زرینکوب، محمد ملایری و نیز پارهای از آرای شفیعی کدکنی استفاده کردهام. در این بررسیها نیز متوجه شدهام که این افراد نیز تقریبا همین نظر را دارند که من نیز به آن رهیافت رسیدهام.
تاکنون چند جلد کتاب از شما منتشر شده است؟
حدود ۳۰ جلد که ۲۰ جلد آن ترجمه است.
زبان ترجمه شما چیست؟
من از آلمانی و انگلیسی ترجمه میکنم، اما بیشتر کتابهایی که ترجمه کردهام از انگلیسی بودند.
وضعیت تدریس شما در این روزها چگونه است؟
همچنان در دانشگاه شهید بهشتی هستم. برای این ترم دو کلاس برای روزهای یکشنبه به من دادهاند. برای دانشجویان کارشناسیارشد دکارت تدریس میکنم و برای دانشجویان دوره دکتری هم ناسیونالیسم تدریس میکنم.
آخرین کتابی که خواندید چه بود؟
کتاب نظریههای عدالت جان رالز کتاب خوبی است. من مدتها پیش آن را خوانده بودم، اما بهتازگی احساس کردم برخی بخشهای آن را باید دوباره بخوانم این بود که سراغ مطالعه دوباره آن رفتم.
اهل تماشای فیلم هم هستید؟
راستش وقت ندارم. ازسویی از زمانیکه جوان بودم فقط دنبال کار بودم؛ ازاینرو فرصتی پیش نیامد تا دنبال سینما بروم و به همین دلیل، رابطه خوبی با سینما ندارم.
با سفر چطور؟ مرد سفر هستید؟
سفر را خیلی دوست دارم. اگر پول داشتم خیلی زیاد سفر میرفتم. چند بار به آلمان و انگلیس و برخی کشورهای دیگر رفتم. در ایران نیز به بسیاری از شهرها در شرق و غرب و جنوب ایران رفتهام. شمال ایران را نیز بسیار دوست دارم و به شمال زیاد سفر میکنم. شاید بتوانم بگویم به نوعی ساکن شمال هستم.
————————
*با ویرایش و تصحیح و اندک تلخیص
