حسین ستاره
روزنه
در تعاریف موجود، سواد رابطه مستقیمی با مطالعه دارد و آدم باسواد کسی است که کتابهای زیادی را مطالعه کرده است. اما امروزه با نسلی سروکار داریم که به دلیل عدم عادت به مطالعه باسواد نیستند؛ اما نسبت به جامعه و پیرامون خود آگاه هستند و این آگاهی را از طریق موتورهای جستجو در اینترنت بدست می آورند.
با شروع به کار موتورهای جستجو و دسترسی سریع به یک نادانسته، رفتار ما از فرآیند «مطالعه و سواد» به فرآیند «جستجو و آگاهی» تغییر کرده است. اما واقعیت آن است که بخش زیادی از محتوای قابل جستجو در اینترنت قابل اطمینان نیستند. اینترنت پر از اطلاعات غلط است و لاجرم آگاهی ما نادرست خواهد بود.
برای آشتی دادن عادت و رفتار نسل جدید (و آینده) با اطلاعات باارزش و صحیح، ساده ترین راه آن است که محتوای کتابها، به عنوان مرجع قابل اعتماد، از طریق موتورهای جستجو قابل دسترسی باشند.
در حال حاضر سرویس کتاب گوگل با اسکن کردن کتابهای موجود در کتابخانه ها قدم اول را برداشته است. همزمان سرویس های مشابهی اطلاعات موجود در پایگاه های علمی و دانشگاهی را برای جستجو در اختیار مخاطبان قرار می دهند. اما تقریبا هیچکدام از این سرویس های موجود به کمک مخاطبان فارسی زبان نمیآیند.
در فضای وب فارسی-زبان اطلاعات غلط و گزاره های نادرست فراوان اند. از روایت و تاریخ تا املا و نگارش کلمات.
اگر سرانه مطالعه در حال کم شدن است راه حل آن مقصر دانستن مخاطب نیست بلکه ایجاد امکان دسترسی به محتوای کتابها با روشی متناسب با نیاز نسل جدید است.
تا چند سال دیگر نسل آدمهای باسواد بنا به طبیعت زنده نخواهند بود و برای جایگزینی این نسل و پرهیز از آگاهی غلط ایجاد پایگاه جستجوی متن کتابهای فارسی زبان کاری لازم اما بدون متولی است. دولت، مراکز فرهنگی مرتبط، ناشران، نویسندگان و … هر کدام به سهم خود می توانند قدمی بردارند.
به قول میدان داران قدیمی باید منتظر ماند و دید که چراغ اول را چه کسی روشن می کند!
