محمدرضا جوادی‌یگانه در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با بیان اینکه به زودی یک مجموعه ۱۰ جلدی از وی درباره خلقیات منفی ایرانیان از چشم فرنگیان منتشر می‌شود، گفت: جلد نخست این مجموعه به مقدمه و کلیات اختصاص دارد. جلد دوم خصوصیات مثبت ایرانیان را بررسی می کند و هشت جلد دیگر خلقیات منفی ایرانیان را از چشم سفرنامه نویسان بیان می‌کند.
سفرنامه‌های فرنگی‌ها از فیثاغورث به بعد یعنی از ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح تا سال ۱۳۵۷ در این کار مورد توجه بوده است منتها اگر ترچمه شده باشند. «تاکید من بر این بوده که هر چه در منابع فارسی موجود بوده، آورده شود.»
جوادی‌یگانه با تاکید بر اینکه بر اساس سیستم ارزش‌های شوارتز ۱۰۰ خلق منفی ایرانیان استخراج شده است، یادآور شد: البته از ویژگی‌های مثبت ایرانیان باید به مهمان‌نوازی، ادب، خونگرمی، تعارف و … اشاره کرد و از سوی دیگر حاکمان ناکارآمد، سخت‌گیری نسبت به اقلیت‌ها و غیره از خصوصیات منفی ایرانیان به شمار می‌آید.
این استاد جامعه‌شناسی با بیان اینکه پس از انقلاب اسلامی ژانر سفرنامه‌نویسی چندان رایج نبوده است، گفت: بعد از سال ۱۳۵۷ تنها نزدیک به ۲۰ کتاب سفرنامه منتشر شده است. امروزه نیز برخی سفرنامه‌ها روایت داستانی دارد به طور مثال کتاب «در جستجوی حسن» از روایت داستانی برای بیان سفرنامه خود استفاده کرده است.
بر اساس تحقیقات او، وقتی ایرانیان درگیر انقلاب یا کنش جمعی هستند، ویژگی‌های مثبت آنها بیشتر دیده شده است: «به طور مثال در انقلاب مشروطه، انقلاب اسلامی یا نهضت ملی شدن صنعت نفت روحیات مثبت ایرانیان بیشتر در آثار فرنگی هایی که به ایران آمده‌اند دیده شده است؛ مثلاً وقتی میشل فوکو در سال ۱۳۵۷ به ایران آمده فقط خوبی‌ها را دیده است. ما نیز از آن دوران به عنوان دوره رویایی انقلاب اسلامی یاد می‌کنیم. بنابراین ما وقتی «ما» شدیم، خوب بودیم اما وقتی جدا شدیم به مشکلات زیادی برخورد کردیم در سفرنامه‌های فرنگی‌ها، برخی فقط خوبی‌های ایرانیان را می‌بینند و برخی‌ها فقط بدی‌ها را دیده‌اند.»
جوادی‌یگانه همچنین گفت در سفرنامه‌ها دیده شده که بسیاری از ویژگی‌هایی که به ایرانیان تعمیم داده شده مرتبط به یک قشر خاص است. به طور مثال در سفرنامه «حاجی بابا» جیمز موریه ویژگی‌های سیاستمداری مثل حاجی بابا را به بدی‌های مردم کوچه بازار نسبت داده است. بنابراین لزوماً بدی‌های یک قشر خاص از ایرانیان بدی‌های مردم کوچه و بازار نیست.
«در واقع ما در حوزه اجتماعی و خانواده افراد بد خلقی نیستیم و بدی‌های ما بیشتر در حوزه سیاست و اقتصاد خود را نشان می‌دهد. ما با دوستان و خانواده‌هایمان بد رفتار نمی‌کنیم، در واقع وقتی شما وارد حلقه خودی «من» شدید دیگر با شما بد رفتار نمی‌کنید.»
به گفته مولف، نگارش این اثر هشت سال به طول انجامیده است و به مرور مجلدات آن منتشر خواهد شد.
———————
*با ویرایش
