توهم تغییر خط فارسی برای بهبود املا؛ یک مقایسه ساده

احسان می‌گوید همین خط عربی که در ایران رایج است چقدر مشکل دارد؟ من شنیده‌ام که کلمۀ «استضعاف» را ۱۴۴ جور می‌شود نوشت! عثطزآف، اصطظعاف، اسطذئاف، عصتظعاف … بعد با عین عین و عر عر زبان فارسی را به مسخره گرفت.
گفتم: صدای «ش» در خط انگلیسی چند جور نوشته می‌شود؟
کلماتی را زیر لب گفت و با انگشت شمرد Fascism , schizophrenic, sugar, liquorice, chef
نهایتاً گفت: صدای ش حدوداً ۱۰ جور نوشته می‌شود:
Sh, ch, sch, sc, tio, ci, ti, s, c, x
گفتم: عجب! خطی انعطاف‌پذیر و غنی دارند!
گفت: بله، زبان بین‌المللی است. بسیار غنی و در تعامل با زبانهای دیگر.
گفتم: نویسه‌هایش خیلی زیاد است. برای صدای «ک» ۷ نویسه ساده و مرکب دارند: x, K, ch, c, ck, q, cq,
و برای صدای «س» c, s, th, x,
برای صدای «ز» x, s, z,
برای صدای «آ» a, u, o,
برای صدای «او» o, oo, ou, u, ow
برای صدای «ای»: e, ee, ie, I, y,
تازه بر عکس هم هست. یعنی یک نویسۀ مرکب چند صدا دارد مثل ch که سه صدا دارد: ک، چ، ش.
همچنین نویسه هایی که نوشته می شوند و خوانده نمی شوند:

listens, know, half, answer, psyche, autumn, rhyme, daughter, reign, mortgage,

خب! حالا اگر املای ممکن کلمۀ luxury (لاک شری) را مثل «استضعاف» حساب کنیم آن را به ۲۱۰ شکل می‌شود نوشت: آ= 3 نویسه/ ک = 7 نویسه/ ش = 10 نویسه. ۳×۷×۱۰=۲۱۰

لاکشری را ۲۱۰ جور می توان نوشت. البته بدون احتساب نویسه‌هایی که هستند ولی خوانده نمی‌شوند مثل u بعد از x در luxury . یا کلمۀ  anxious انک(گ)شز(س) (aNG(k)SHəs را به ۴۲۰ شکل می توان نوشت:
ک/گ (۲) × ک (۷) × ش × (۱۰) × ز(۳)     ۴۲۰=۲×۷×۱۰×۳

به نظر شما املای انگلیسی مشکلتر است یا املای فارسی؟

لطفاً چند کلمه انگلیسی بگویید که دقیقاً چنان که نوشته می‌شود بخوانندش. نمی‌گویم واژه های سختی مثل:

 anxiety,  schema, acknowledgements, autumn, Worcestershire, Choir, Sixth, Squirrel

اسمهای مکان هم که خود حکایت است. در حومۀ همین شهر تورنتو شهرکی هست به نام «وان میل». وقتی آدرس می دهند و می‌خواهی گوگل کنی می گویی خب! One mills اما به عقل جن نمی‌رسد که املای «وان» چنین باشد: Vaughan

من یک سال در کنبرا پایتخت استرالیا در شهرک Ngunnawal خانه داشتم. تلفظش چنین بود Nan’wal صدها بار آدرس نوشتم اما مثل ساکنانش غالباً غلط. دخترم در دبیرستان از دست اسپلینگ (املای) غلط معلمهای استرالیایی هر شب شکایت داشت الآن هم در تورنتو از غلطهای املایی که روی تخته و یا در پاور پوینتها می‌نویسند عصبانی است.

احسان گفت: آره من هم خیلی عصبانی می شوم.
گفتم: خوب! چرا فرهنگستان بریتانیا و آمریکا پیشنهاد تغییر خط نمی‌دهند؟ چرا برای ما و ترکیه این پیشنهاد را مطرح کردند؟ چرا فرانسویها پیشنهاد تغییر خط نمی‌دهند؟ چرا آلمانها و چرا دیگر ملل؟

احسان ساکت شد. بعد چند لحظه گفت آره، مسألۀ مهمی نیست.
گفتم احسان جان! یک جُرعه اندیشیدن در شبانه‌روز، برای سلامت عقل لازم است!

—————
*با اندک ویرایش و تلخیص. در باره تغییر خط و اینکه اصولا چقدر خط و زبان با هم ارتباط دارند نگاه کنید به این درسنامه: درست و نادرست در فارسی نویسی امروز (مهدی جامی، ۲۰۱۵)