بهائیان و آموزش و پرورش نوین در ایران، ۱۸۹۹-۱۹۳۴ میلادی
نویسنده: سلی شاهور
شابک: ۵-۵۶-۸۵۴۶۳-۹۱-۹۷۸
نوع جلد: گالینگور
ناشر: نشر باران
تعداد صفحات: ۵۱۸
تعداد جلد: ۱
سال چاپ: ۲۰۱۳
سایز کتاب: رقعی
ویرایش: اول
مکان: استکهلم
وزن: ۸۰۰
ترجمه فارسی کتاب «مدارس فراموش شده» به قلم دکتر سلی شاهور، استاد دانشگاه حیفا توسط نشر باران در سوئد منتشر شد.
این کتاب در مقدمه‌ای تحت عنوان «آموزش و پرورش از دید اصلاح‌طلبان ایران در قرن نوزدهم»، به اصلاحات در ایران ازجمله اصلاحات در چگونگی آموزش و پرورش در زمان قاجاریه می‌پردازد.
سپس در فصل دوم وضعیت آموزش و پرورش در ایران تا پایان قرن نوزدهم میلادی را مورد بررسی قرار می‌دهد و ازجمله شرح جامعی درباره مدارس میسیونرهای خارجی در ایران از دهه ۱۸۳۰ تا دهه ۱۸۵۰ دارد؛ مدارسی چون مدارس کلیسای پرسبی‌ترین آمریکایی و کلیسای کاتولیک فرانسه در ایران. در این میان بر اولین مدارس دولتی نوین در ایران مکث می‌کند: دارالفنون تهران و دارالفنون تبریز.
نویسنده همچنین فعالیت سازمان‌های فرهنگی خارجی چون اتحاد فرانسه و اتحاد جهانی یهود و هم فعالیت‌های آموزشی اقلیت‌های مذهبی بومی چون «ارامنه»، «آسوریان و نسطوریان»، «زردشتیان»، «یهودیان» و «بهائیان» را مرور می‌کند.
نسخه فارسی کتاب «مدارس فراموش شده» که در ۵۱۸ صفحه تنظیم و تدوین شده، نسبت به چاپ انگلیسی دارای اطلاعات بیشتری است ازجمله در حوزه اسناد و مدارک، نامه‌ها و خاطرات منتشر نشده برخی از خادمان مدارس، عکس‌های بیشتر همراه با نام تمامی معلمان، ناظمان و خادمان مدارس یادشده.
این کتاب به عنوانی نمونه‌ای از مدارس فراموش شده در ایران بر بهائیان و آموزش و پرورش نوین طی سال‌های ۱۸۹۹ تا ۱۹۳۴ میلادی در ایران مکث بیشتری می‌کند. نویسنده تلاش کرده است به این چند سئوال پاسخ دهد: چرا مظفرالدین‌شاه که فردی شیعه‌مذهب بود در سال ۱۸۹۹ میلادی اجازه گشایش اولین مدرسه بهایی را داد که بعد منجر به تاسیس بسیاری مداری بهائی دیگر در ایران شد؟ چرا شخصیتی ملیت‌گرا، ضد آخوند و طرفدار تجدد و سکولاریسم مانند رضاشاه پهلوی، در سال ۱۹۳۴ میلادی این مدارس را تعطیل کرد؟ مدارس بهائی چه نقشی در ظهور آموزش و پرورش نوین در ایران داشت؟
کتاب «مدارس فراموش شده»، در پنج فصل تنظیم و تدوین شده است: «از آموزش و پرورش سنتی تا مدرن: وضع آموزش و پرورش در ایران تا پایان قرن نوزدهم»، «گشوده شدن درها: مظفرالدین‌شاه قاجار و ظهور مدارس بهایی در ایران»، «مدارس نوین بهایی و سطح آموزشی آنها»، «مخالفت با مدارس بهایی» و «بستن درها: رضاشاه پهلوی و بستن مدارس بهائی». هر فصل نیز در چند بخش تنظیم شده است.
در بخش پیوست اطلاعاتی درباره کودکستان‌های بهائی و آموزش قبل از دبستان در ایران، فهرستی از ایرانیان نامدار غیر بهائی که در مدارس تربیت تهران تحصیل کردند و چند روایت دست اول از مدرسه وحدت بشر کاشان و مدرسه دخترانه توکل قزوین آمده است؛ به علاوه کتاب‌شناسی، آلبوم عکس، یادداشت‌ها و نام بانیان و معلمان و خادمان مدارس بهائی ایران.
