مهدی طاهباز
رادیو فردا
| نام وبسایت: خرمگس | آدرس: www.falsafeh.com | ||
| زمینه کار: فلسفه | شکل به‌روز رسانی: گاهنامه | ||
| شناسنامه گرداننده‌گان: رامین جهانبگلو – شاهرخ حقیقی – شیرین‌دخت دقیقیان – اسفندیار طبری | |||
شاید با شنیدن نام «خرمگس»، در وهله اول حدس نزنید که با یک وب سایت فلسفی روبرو هستید. این سایت که توسط ۴ صاحب‌نظر این حوزه، اداره می‌شود، گاه‌نامه‌ای است که در آن به زمینه‌های مختلف فلسفه پرداخته شده و موضوعات با دیدی فلسفی، به بحث گذاشته می‌شوند.
در بخشی از این وب سایت، درباره دورنمای گاهنامه فلسفی خرمگس این‌گونه توضیح داده شده است: «زمینه سازی برای تبادل خلاق اندیشه میان متفکران و فیلسوفان معاصر ایرانی از هر نحله فکری و در نتیجه، کمک به برقراری خرد جمعی میان ایرانیان در قلمرو پرسش های فلسفی و اجتماعی.»
گفت‌وگو با اسفندیار طبری از اعضای شورای دبیران «خرمگس»
برای آشنایی بیشتر با «خرمگس»، با یکی از اعضای هیات دبیران این سایت، اسفندیار طبری، مدرس و پژوهشگر فلسفه در دانشگاه «یومیت درهال» اتریش، به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
– چرا خرمگس؟
از قول افلاطون، سقراط خود را همچون خرمگسی بر پیکر دمکراسی آتن می‌بیند که با فکر و زبان خود به نقد و بازسنجش مفاهیم ناآزموده سنت می‌پردازد. سقراط در همین راه نیز جان خود را از دست داد. از این رو نام «خرمگس» بیان‌گر این است که شیوه و راه ما سقراطی است.
– ایده شکل‌گیری این وب سایت از کجا آمد و هیات دبیران چگونه شکل گرفت؟
نیاز به یک نشریه فلسفی فکر ما را سال‌ها مشغول ساخته بود تا این‌که پس از تماس‌های اولیه و با سنجش امکانات حداقل آن را عملی ساختیم.
– چرا گاهنامه؟ هر چند وقت یک‌بار به روز می‌شوید؟
نگارش مقالات فلسفی کار بسیار دشواری است، به ویژه اگر کیفیت بر کمیّت تقدم داشته باشد، که این برای ما الویت محض دارد. از این‌رو برای رفع فشار مربوط به انتشار در زمان مشخص و پریودیک، تصمیم به گاهنامه گرفته شد. تلاش ما این است هر سال سه یا دو دفتر منتشر کنیم. در سال اول فعالیت، سه دفتر با تمرکز بر روی موضوع‌های دین، آزادی و خشونت منتشر شد. اما وب سایت هر هفته دو بار با مقالات جدید یا دست‌چینی از سایت‌های دیگر به روز می‌شود و فیس‌بوک هر روز. علاوه بر این، در تارنمای خرمگس و فیس‌بوک آن، امکانات بحث و پرسش پاسخ نیز همواره وجود دارد که از همه علاقه‌مندان دعوت به شرکت در آن داریم.
– چطور شد تصمیم گرفتید به صورت مجله و نسخه پی دی اف، مطالب را منتشر کنید؟ آیا مطالبی که روی وب سایت به صورت تکست وجود دارند، همان مطالب مجله پی دی اف است؟
هدف ما این است که مطالب و مباحث، بدون هیچ هزینه‌ای و به ساده‌ترین راه موجود به علاقه‌مندان برسد. پی دی اف از این نظر استاندارد خوبی است. علاوه بر این برخی از مطالب نشریه حدود یک یا دو ماه پس از انتشار در نشریه، به سایت نیز وصل می‌شوند. از امکانات فیس‌بوک نیز استفاده می‌کنیم.
– مخاطبان سایت خرمگس چه کسانی هستند؟ صرفا دانش آموختگان فلسفه و یا همه علاقه‌مندان به این رشته؟
مقالات در درجه نخست یک سطح آکادمیک دارند. ولی تلاش می‌شود با زبان ساده پرسش‌ها را به گونه‌ای عنوان کرد که علاقه‌مندان به فلسفه نیز به آن راه یابند. موضوعات انتخابی نیز از نظر اکنونیت اجتماعی اهمیت خاصی دارند.
– نگاه‌تان به فلسفه چقدر تاریخی است و چقدر نگاه روز دارید؟
فلسفه تنها تاریخِ فلسفه نیست، ولی بدون تاریخِ فلسفه، یعنی بدون این‌که بدانیم پیش‌کسوتان درباره موضوع‌های مورد نظر ما چه گفته‌ا‌ند، نمی‌توان به فلسفه پرداخت. بنابراین می‌کوشیم به طور متنوع و موثر، دیدگاه تاریخی را با بحث‌های پیشرفته مدرن پیوند دهیم، که وابسته به مطلب مورد نظر، ابعاد متفاوتی می‌یابد.
– در گروه‌بندی مطالب، زمینه‌هایی مانند اخلاق، دین، علم و سیاست به چشم می‌خورد. آیا به دیگر زمینه‌ها مانند فلسفه هنر نیز خواهید پرداخت؟
اتفاقا در زمینه فلسفه هنر در دفتر سوم خرمگس، نقدی سینمایی داریم در مورد یکی از آثار سینمای ایران در دهه اخیر که این نقد بر اساس آرا امانوئل لویناس نوشته شده است. فلسفه هنر نیز در برنامه کاری خرمگس هست و به آن پرداخته خواهد شد. در این زمینه نیز مانند بخش‌های دیگر، از نویسندگان و صاحب نظران دعوت به ارسال مقاله داریم.
– مطالب استفاده شده، چقدر ترجمه هستند و چقدر تالیف؟
تلاش ما این است که در هر شماره دو یا سه ترجمه از متون کلاسیک و پایه‌ای مربوط به مبحث مورد نظر را ارائه دهیم. به نظر ما شناخت از یک فیلسوف لازم است با خواندن مستقیم متن خود او آغاز شود.
– فلسفه در ایران چه جایگاهی دارد؟ به لحاظ آموزش در دانشگاه‌ها، تولید محتوا و تالیف و ترجمه مقالات و کتب در ایران در چه وضعی به سر می‌بریم؟
علاقه به فلسفه در ایران زیاد است و نویسندگان و مترجمان تلاش سنگینی داشته‌اند برای معرفی فلسفه و آثار آن. ولی متاسفانه در ایران موانع زیادی وجود دارد که دست‌یابی مردم و به ویژه نسل جوان به آثار فلسفی دست اول و فضایی عمومی برای تبادل نظر را دشوار می‌کند. تلاش ما کمک به علاقه‌مندان در یافتن راه اندیشه فلسفی و برخورد همه جانبه با موضوع های روز است. امروز علوم انسانی و فلسفه در ایران به طور جدی در خطر هستند. محدود سازی این رشته‌ها در سال‌های اخیر و عدم رعایت استقلال دانشگاه‌ها از مراکز دینی، آینده تحصیل و تربیت متخصصان در زمینه علوم انسانی و فلسفه را به مخاطره انداخته است. این در حالی است که به اثبات رسیده، رشد نگرش فلسفی در جوامع از شاخصه‌های پیشرفت است. این نکته البته به ما انگیزه می‌دهد که شیوه اندیشیدن فلسفی را بهتر بشناسانیم.
