جهان کتاب
شمارۀ ۳۴۱ مهر۱۳۹۶
این شماره، با نامهای از پراگ آغاز میشود: «عروسک چینی…» به قلم پرویز دوائی. در آن میخوانیم: «…آن روز خوشهوا که ما داشتیم از جلوی بساط این آقا رد میشدیم- یعنی از مقداری دورتر – آهنگِ (برای ما) بسیار آشنا و اصلاً محرم و مأنوسی را شنیدیم مربوط به زمینههای زندگی عاطفی نوجوانی ما، که باهاش یک سابقه طولانی قشنگی داشتیم، که حکایتش مفصل است و بماند… آهنگ ما را گرفت و کشید و آورد جلوی آقای نوازنده متوقف کرد و در آن لحظه آقاهه ساز را کنار گذاشت و آواز سر داد. بگو چه آوازی؟ «عشق چیز پُرشکوهی است…» مال آن فیلم قدیمی قشنگ سوزناک لطیف (در تهران: «تپه وداع»)، از آن نوع فیلمهایی که با سِیل زمانه رفت و مُرد و دود شد. با سازنده و بازیگرها و سینمای نمایشدهنده و تماشاگرانش حتی… این آهنگ را، یعنی آوازش را آقاهه سر داده بود که انگ مقارن شد با رسیدن ما به مقابل ایشان و این تکه از آواز که «… بله، درست است و عشق چیزیست پُرشکوه…» و ما لبخنده بر روح، نو شده در پوست پلاسیده پژمرده ول شدیم در گذر، آهنگ آقاهه دستی به پشت ما زده، ما را سرگشتهتر، بیزمان و مکانتر از هر زمان دیگری در این سرزمین غریب، در این میدان سَر داد…»
«نامه اعمال روشنفکران» یادداشت کوتاهی است از فرخ امیرفریار درباره کتاب نامه به سیمین/ ابراهیم گلستان. امیرفریار در پایان نوشته خود میگوید: «این نامه از برخی نکتهها و نکتهسنجیها خالی نیست. امّا بهویژه خواننده جوان یا کماطلاع باید آن را بااحتیاط بخواند و در جای خود ببیند. شهرت نویسنده و نیز صراحت وی در بیان نظرهایش جذابیّتهایی برای خواننده جوان دارد که ممکن است او را در موضع پذیرش بیچونوچرای این حرفها قرار دهد. حرفهای گلستان باید در کنار حرفها و نوشتههای دیگران از آن دوران قرار گیرد و خواننده آن را سبُک و سنگین کند. تسلّط نویسنده بر فُرم ممکن است خواننده را تسلیم محتوا کند. احکام قاطع، طنز و تَسخَر برای بسیاری خوانندگان جذّاب است، هرچند شاید فاش نگویند. نامه به سیمین شاید بیش از هر چیز به شناخت نویسنده آن کمک کند.»
«در مرداب ناگفتهها» نقدی است از فریده حسنزاده (مصطفوی) بر کتاب آیههای آه: ناگفتههایی از زندگی و کار فروغ فرخزاد/ ناصر صفاریان. در جایی از این مقاله میخوانیم: «واقعیت این است که کتاب آیههای آه بیشتر از اینکه چراغی باشد فراروی شعر ایران معاصر که در تاریکی روزافزونی فرو میرود، ضعف و نارسایی روشهای تحقیقاتی در ایران را برای نَقب زدن به زندگی و کار یک شاعر نشان میدهد؛ یعنی خیلی که هنر کنیم میرویم سراغ خواهر و مادر و برادر شاعر یا کسانی که شایعاتی در مورد روابط عاطفی آنها با شاعر مورد نظر وجود داشته است. لاجرم جوابهایی که میشنویم، از بدیهیترین فرضها و دانستههای ما فراتر نمیرود…»
حمید نامجو در «یهودیت در جدال با مدرنیسم» رمان خانواده موسکات اثر آیزاک باشویس سینگر، ترجمه فریبا ارجمند را بررسی کرده است.
معصومه علیاکبری در مقاله «بهیموت، لویاتان و راه طیشده سیاست» به بررسی کتاب بهیموت لویاتان را آموزش میدهد: تربیت سیاسی در اندیشه هابز/ جفری وگان، ترجمه حسین بشیریه پرداخته است.
آرزو شهبازی نیز کتاب مبانی اسطورهشناسی/ عباس مخبر را معرفی کرده است.
«سعدی: اندیشهمند بزرگ اجتماعی» نوشته مهرداد نورائی به بررسی کتاب سعدی و مسائل اجتماعی/ احمد کتابی اختصاص دارد. مرتضی هاشمیپور در یادداشتی به معرفی کتابادبیات و تاریخنگاری آن/ طه حسین، ترجمه موسی اَسوار پرداخته است.
در ادامه، نقد مفصّل حسن اکبری بیرق بر کتاب سنّت و تجدد یا ثابت و متحول/ آدونیس، ترجمه حبیبالله عباسی آمده است.
سپس «از ما بِنَمانْد جز غباری…» از آرش اخوّت به بررسی کتاب خطی ز دلتنگی: تأملی بر ادبیات دیوارنبشتِ اصفهان/ حسین مسجدی اختصاص دارد.
در ادامه مریم زارع مهرجردی اثر تازه جان لوکاره به نام میراث جاسوسان را معرفی کرده است.
سپس «ده شبی که ایران را لرزاند» از مجید رُهبانی درباره کتاب شبهای نویسندگان و شاعران ایران/ محمدحسین خسروپناه آمده است. در ابتدای این نوشته میخوانیم: «چهل سال پیش، در پاییز ۱۳۵۶، ماهها قبل از آنکه حرکتهایِ اعتراضیِ منتهیِ به قیام بهمن ۵۷ آغاز شود، گردهمایی ادبی جمعی از نویسندگان و شاعران ایران فضای سیاسی کشور را دگرگون کرد. شبهای نویسندگان و شاعران در انستیتو گوته تهران و به ابتکار کانون نویسندگان ایران برپا شد. کانون در اسفند ۱۳۴۶ تأسیس شده بود اما از ابتدا دولتِ وقت آن را به رسمیّت نشناخت و حتی وجودش را تحمّل نکرد. اعضای همان تشکّل غیررسمی، از فرصتی که در سال ۵۶ فراهم آمد بهره بُردند، گرد هم آمدند و آن ده شب ماندگار را برگزار کردند…»
«علیاصغر حریری: ستایشگر سنّت، نکوهشگر تجدد» عنوان مقالهای است از کامیار عابدی به مناسبت صد و دهمین سال تولد این پزشکِ شاعر و ادیب تبریزی.
سپس «بازکردن کتابخانهام: سخنی در جمعآوری کتاب» از والتر بنیامین، ترجمه فائقه سرشوقی آمده است.
پانزدهمین قسمت از «نامهای آثار ادبی از کجا آمدهاند؟» از گری دِکستِر، ترجمه پرتو شریعتمداری را در ادامه میخوانیم.
زری نعیمی در صفحه «هزار و یک داستان» هفت رمان و مجموعه داستان را نقد و بررسی کرده است: بگو… یک/ مجید دانش آراسته؛ بی باد، بی پارو/ فریبا وفی؛ جلبک/ کتایون سنگستانی؛ حالم خوب نیست/ فائزه طباطبایی؛ در خلوت چمدانها/ مژگان قاضیزاده؛ دو/ حسن محرمی پارام؛ سوگواری برای شوالیهها/ مرتضی کربلاییلو.
سایه اقتصادینیا در صفحه «وقت شعر» دو دفتر را نقد و بررسی کرده است: آمد و رفت مشعلها/ علیرضا عباسی و نیلوفر نام دیگر زخم است/ نیلوفر شریفی.
در بخش «معرفی کوتاه» این شماره ۱۲ کتاب معرفی شده است. در پایان نیز «تازههای بازار کتاب» از فرخ امیرفریار آمده است.