سجاد صداقت را نمی شناسم. اما ظاهرا خیلی در نوشتن معرفی ترجمه تاریخ فلسفه تحلیلی اهل صداقت نبوده است! مطلب اش را در روزنامه فرهیختگان پسندیدم اما وقتی آن را ویرایش کردم برای افزودن مشخصات کتاب که در مطلب او نیامده بود جستجو کردم و دریافتم که بخش مهمی از آن تکرار خبری است که خبرگزاری مهر در زمان انتشار کتاب در ماه پیش منتشر کرده است! گرچه دو بند در مطلب او تازه است اما به احتمال زیاد “نویسنده” محترم بدون دیدن کتاب معرفی خود را نوشته اما به منابع اش اشاره نمی کند. اگر کسی کتاب را در دست داشت دلیلی نمی داشت که نوشته خود را به خبر ماه پیش متکی سازد. خبر خبرگزاری مهر نقل هایی از مقدمه مترجمان و نویسنده است و آن را پنهان نکرده است. بنابرین با این تذکر همان خبر ماه پیش را جایگزین مطلب این ماه روزنامه فرهیختگان کردم. – م.ج
خبرگزاری مهر
کتاب «تاریخ فلسفه تحلیلی از بولتسانو تا ویتگنشتاین» اثر اندرس ودبرگ به همت انتشارات حکمت منتشر و روانه بازار نشر شد.
کتاب «تاریخ فلسفه تحلیلی» با عنوان دوم از بولتسانو تا ویتگنشتاین اثر اندرس ودبرگ به قلم جلال پیکانی و بیت الله ندرلو ترجمه و شده است. در مقدمه ای که مترجمان این کتاب بر آن نوشته اند می خوانیم:
فلسفه تحلیلی به عنوان یکی از دو سنت معاصر فلسفی غالب در باختر زمین، مدتی-البته چندان دراز- است که مورد توجه اهل فلسفه در ایران قرار گرفته است. مزیت این سنت در مقایسه با سنت رقیب -فلسفه قاره ای- وجه روش شناختی آن است. کتابی که ترجمه آن به خوانندگان و پژوهشگران ایرانی عرضه می شود، وجه مذکور را، هم از حیث صورت و هم از حیث محتوا، به بهترین شکل باز می نماید. از سوی دیگر، در زبان فارسی با فقر شدید منابع در حوزه تحلیلی مواجه هستیم، به گونه ای که به جرات می توان ادعا کرد که هیچ تاریخ منسجم و استواری از فلسفه تحلیلی در ایران، اعم از تالیف و ترجمه، منتشر نشده است.
ترجمه حاضر جلد سوم از مجموعه سه جلدی تاریخ فلسفه، نوشته فیلسوف فقید سوئدی، اندرس ودبرگ است، که به معرفی و نقد چهره ها و جریان های شاخص فلسفه تحلیلی می پردازد و ما آن را تحت عنوان «تاریخ فلسفه تحلیلی: از بولتسانو تا ویتگنشتاین» به فارسی برگردانده ایم. جهت آنکه این ترجمه برای خواننده مفید تر واقع گردد، نکات زیر ضروری به نظر می رسد:
الف) این کتاب حدود دهه هفتاد میلادی، و برای نخستین بار به زبان سوئدی تالیف شده است. از این رو ارجاعات و اشارات تاریخی (مثلا عنوان «صد و پنجاه سال اخیر» در مطلع کتاب) را بایستی با عطف نظر به این نکته مورد مطالعه قرار داد.
ب) این کتاب در زمانی نوشته شده است که تحلیل منطقی و صوری سازی، رویکرد غالب در فلسفه تحلیلی بود. در حالی که این رویکرد امروزه از رونق سابق برخوردار نیست.
ج) با عطف نظر به نکته(ب)، فهم کامل این کتاب مستلزم آگاهی حداقلی از منطق جدید و آشنایی با منطق ریاضی است.
د) مخاطب آشنا با فلسفه تحلیلی بر این نکته واقف است که یافتن معادل های مناسب برای بسیاری از کلیدواژه های این شاخه از فلسفه معاصر امری است دشوار. این دشواری در این ترجمه زمانی افزون تر گردید که مولف خود اصطلاحاتی را جعل نموده است. لذا در برخی از مواقع مترجمان به جعل واژه های بعضا ناآشنا و غریب برای خواننده ایرانی مجبور گردیدند.
ه) از آنجا که مولف اثر، خود در حوزه فلسفه تحلیلی صاحب نظر است، در جای جای این اثر به ذکر آرائ خویش و نقد فیلسوفان مورد بحث مبادرت می ورزد. از این حیث، این کتاب صرف گزارش افکار پاره ای از فیلسوفان تحلیلی شاخص به شمار نمی آید.
و) انتشار پاره ای از این کتاب در مجموعه های تالیفی دیگر در حوزه فلسفه تحلیلی نقد هایی را در پی داشته است. اکنون ترجمه کامل آن می تواند مخاطب را در قضاوت درست یاری دهد.
نویسنده کتاب نیز در ابتدای کتاب می نویسد:
چهره ای که در این کتاب به طور نقادانه از برخی فلاسفه و جنبش های فلسفی ترسیم شده است، تصویری جامع و منسجم از تحولات فلسفه در طول صدو پنجاه سال گذشته به دست نمی دهد. چنانچه می توانستم، نقشه ای از این تحولات ترسیم می کردم و در آن، جایگاه آن دسته از نظام های اندیشه را مشخص می کردم که در فصول آتی به تفصیل بدانها خواهم پرداخت. اما، به جای آن، این تحولات را از چند چشم انداز متوالی، به نحو نسبتا غیرنظام مند و به ناچار گذرا، مورد تامل قرار خواهم داد. من به طور گذرا برخی از جهاتی را که «طوفان آموزه ها»، یکی پس از دیگری و گاهی هم زمان، در آن جهات سرزمین فلسفه را درنوردیده اند، نشان خواهم داد.
در پشت جلد این کتاب می خوانید:
ودبرگ در این کتاب به خوبی توانسته است با روش تحلیل منطقی، درونمایه اصلی ترین چهره ها و جریانات فلسفه تحلیلی را بکاود و نشان دهد چگونه هر چهره از پس چهره دیگر سربرآورده است. این کتاب با تبیین زمینه های فلسفی و علمی ظهور فلسفه تحلیلی آغاز می شود و سپس به ترتیب اندیشه بولتسانو، فرگه، راسل، ویتگنشتاین اول، کارناپ، جریان صوری سازی، مور و نهایتا ویتگنشتاین دوم را چنان عرضه می کند که خواننده به خوبی در می یابد که چگونه هر اندیشه از دل اندیشه پیشین برآمده است.
کتاب تاریخ فلسفه تحلیلی اثر اندرس ودبرگ فیلسوف سوئدی است که از متن انگلیسی آن ترجمه شده است: انتشارات حکمت، ۴۲۴ صفحه و به قیمت ۳۰ هزار تومان.
