یکی از تحولاتی که در نتیجه اخبار بیرحمی های داعش با ایزدی ها رخ داده بازگشت نام ایزدی به این گروه اقلیت است که پیشتر عمدتا با نام یزیدی شناخته می شدند؛ نامی که بیهوده آنها را با یزید بن معاویه مرتبط می ساخت. مطالعات مربوط به شناخت این گروه بسیار اندک است. رویدادهای جنگ عراق و سرنوشت ایزدی ها موجب شده که آثاری در معرفی آنها منتشر شود. کتاب زیر از آن شمار است:
کردهای ایزدی؛ مهرپرستان ایرانی
محمدعلی سلطانی
تهران: انتشارات اطلاعات، ۱۳۹۴، ۱۸۴ ص. ۶۵۰۰ تومان
با هجوم وحشیان داعش به سوریه و عراق و به‌ویژه مناطق کردنشین، نام پیروان کیش‌مهر یا «ایزدیه» بر سر زبانها افتاد؛ در حالی که بسیاری نمی‌دانستند آنها کیستند و مرام و مسلک‌شان چیست. در چنین موقعیتی دکتر سلطانی نتیجه پژوهشهای دامنه‌دار و چندساله خود در حوزه عقاید و اندیشه‌های قلمرو ایران بزرگ یا ایران فرهنگی را در ذیل عنوان حاضر در اختیار روزنامه اطلاعات قرار داد که علاوه بر تاریخچه بسیار کهن این کیش، تاریخ سیاسی و اجتماعی پیروان آن را نیز در بر می‌گیرد.
در این کتاب از میترائیسم، مغان، اوستا و شاهنامه، شهرهای مقدس ایران در نظر ایزدیان، عقاید ایزدی‌ها و کتابهای مقدسشان، زبان و ادبیات ایزدی، ساختار اجتماعی و اعتقادی و سیاسی ایزدی‌ها، مناسک ایزدی، پراکندگی ایزدیان، پیوند حوزه عرفانی هند و خراسان و آناتولی، علویان، بکتاشیان، آتش‌بگی‌ها و طریقت ادهمیه سخن به میان آمده است.
تصاویر متعدد و متنوع و توضیحات متناسب با آنها بر غنای کتاب افزوده است. بی‌شک این کتاب در حوزه مطالعات اسطوره‌پژوهی، دین‌شناسی و بررسی تاریخ فرهنگی ایران از منابع پرارزش به شمار می‌آید و برای محققان زمینه‌های مرتبط با موضوع، از مآخذ کم‌نظیری است که علاوه بر اشتمال و اشراف بر بسیاری از تحقیقات قبلی، به لحاظ تحقیقات میدانی چندساله مولف، حاوی مطالب تازه و برداشتهای نوینی است.
——————
*عکس: ایزدیان سنجار در حال عبادت در محوطه بیرونی “لالش”؛ برگرفته از اندیشه کرمانشاه.
*این مقاله هم در باره کردهای ایزدی خواندنی است:
عثمان یوسفی، “کردهای ایزدی؛ پژوهشی در وجه تسمیه و ریشه نژادی”، مطالعات تاریخ فرهنگی، ۱۳۸۸.
