بانکو دل لیبرو (Banco del Libro) یک موسسه غیردولتی در کشور ونزوئلا است که به ترویج کتابخوانی در میان مردم در دورافتادهترین نقاط این کشور میپردازد. این موسسه با استفاده از شیوههای خلاقانه برای افرادی که دسترسی به امکانات کافی برای مطالعه ندارند، کتاب فراهم میآورد. بانکو دل لیبرو با همکاری افراد و شرکتهای بومی و محلی از راهکارهای متفاوتی استفاده میکند تا با تطبیق شیوه کار خود با واقعیتهای موجود در ونزوئلا، به افرادی که در مناطق محروم و دورافتاده زندگی میکنند، کتاب برساند. این راهکارها شامل استفاده از قاطر و هواپیما و رانندگی در جادههای سختگذر و ساعتها پیادهروی میشود. آنها حتی به مردمی که در قسمتهایی از جنگلهای آمازون زندگی میکنند که به جز با گذر از رودخانه راه دیگری برای دسترسی به آن مناطق وجود ندارد، با استفاده از قایق کتاب میرسانند. بانکو دل لیبرو از همه این شیوهها استفاده میکند تا مردم در روستاها و مناطق دورافتاده هم به کتاب دسترسی داشته باشند و هم با تکنولوژیهای مدرن و راههای ارتباطی نوین آشنا شوند.
مردی را تصور کنید که سوار بر قاطری یک راه پرپیچ و خم کوهستانی را میپیماید. او یکی از جیبهای زین قاطرش را پر از کتاب کرده است و در دیگری لپتاپی گذاشته است تا آنها را به دست افرادی برساند که به چنین منابعی دسترسی ندارند. پای پیاده، اسب و یا قاطر تنها راههای رسیدن به برخی از روستاهای شهر اندس (Andes) در ونزوئلا است و موسسه بانکو دل لیبرو سالها است که با این روش به دست مردم کتاب رسانده است.
داستان بانکو دل لیبرو از سال ۱۹۵۸ آغاز میشود. زمانی که تعدادی داوطلب با همکاری هم تلاش کردند تا سیستم آموزشی کشورشان را بهبود ببخشند. این گروه از داوطلبان، یک برنامه تبادل کتابهای درسی دست دوم را راهاندازی کردند تا به افرادی که منابع کافی برای مطالعه نداشتند، کمک کنند. این پروژه باعث شد تا آنها نام بانکو دل لیبرو ـ به معنای بانک کتاب ـ را برگزینند. این برنامه هنوز هم تاثیر شگرفی در ونزوئلا دارد. بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵، بیش از ۲۵ هزار جلد کتاب درسی دست دوم میان افراد مختلف رد و بدل شد که تاثیر بسزایی بر خانوادههایی که کودکانشان به مدرسه میروند داشت، مخصوصا آنها که از نظر مالی توانایی تامین مخارج منابع درسی و مطالعه کودکانشان را نداشتند.
هدف های اصلی بانکو دل لیبرو در این سه مورد خلاصه میشوند:
۱) پشتیبانی از بازسازی سیستم آموزش و پرورش کشورشان ـ ونزوئلا،
۲) بهبود استانداردها برای محتوای آموزشی و
۳) ترویج کتابخوانی در میان کودکان و جوانان.
در طول دهههایی که از آغاز به کار بانکو دل لیبرو گذشته است، این سازمان تلاش بیوقفهای کرده است تا کتابهای آموزشی بهتری تولید شوند. آنها با برگزاری سمینارها، تولید نمونههای کتابهای درسی و شاخصهای ارزیابی و ساختن کتابخانههای عمومی تلاش کردهاند تا به این اهداف نزدیکتر شوند. در سال ۱۹۷۸، در راستای تلاش برای افزایش کتابهایی با کیفیت مناسب برای کودکان و جوانان، بانکو دل لیبرو یک انتشارات را نیز به مجموعهاش اضافه کرد که در حوزه ادبیان کودکان از محبوبترین و معروفترین انتشاراتهای اسپانیایی زبان به حساب میآید.
اقدامات این موسسه به اینها ختم نمیشود. با توجه به اینکه بانکو دل لیبرو همیشه به اهمیت دسترسی به کتاب در محلههای فقیرنشین واقف بوده است، پروژههای متعددی را با استفاده از مجموعههایی از کتابهای منتخب اجرا کرده است تا با توانمندسازی این جوامع آنها را به نیروهایی آماده برای بهبود و توسعه جوامعشان تبدیل کند. از میان این پروژهها میتوان به پروژههای «کتاب بخوان برای زندگی»، «پل ساختن با مطالعه»، «از خواندن تا نوشتن» و «با مطالعه تازه شوید» نام برد. به علاوه، این موسسه در طول سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ دورههای آموزشی حرفهای برای ترویجگران کتابخوانی برگزار کرد. این موسسه با همکاری یکی از دانشگاههای اسپانیا دوره «کتاب و ادبیات برای کودکان» در سطح کارشناسی ارشد نیز ارائه داده است.
