علی اصغر رمضانپور
هنگام دیدن کتاب در نمایشگاه کتاب لندن، دوستی پرسید به عنوان رییس پیشین نمایشگاه کتاب تهران از دیدن این نمایشگاه چه احساسی داری؟ گفتم فکر می کنم پاره پنهان نمایشگاه کتاب تهران را می بینم.
نشر ایرانی در خارج از کشور بخشی از نشر ایران است؛ ادامه طبیعی آن است، با همان ویژگی ها و همان مشکلات. و درست مثل جامعه ایرانیان خارج از کشور، که بخشِ در غربت مانده جامعه ایران است، نشر ایرانیان در خارج از کشور نیز گویی پاره در غربت مانده نشر ایران است. همان بخش بندی های فرهنگی و سیاسی ایرانیان خارج از کشور را نمایندگی می کند و از میان همان ها بر خاسته است. بخش بندی ای که حتی در میان هشت ناشر حاضر در این نمایشگاه به چشم می خورد.
توسعه تدریجی نشر ایرانی در خارج از کشور در نزدیک به ۱۰ سال اخیر مدیون دو پدیده است. یکی اینترنت و نشر الکترونیکی و دیگری محمود احمدی نژاد. اولی نشر را فرا-مرزی کرد و با شکل دادن به چاپ بر اساس تقاضا، مانعی به نام چاپِ انبوه و یک باره را از سر راه برداشت. چاپ درخواستی به ناشران کوچک و اندک سرمایه فرصت بروز داد. و دومی بیش از پیش بحران سانسورزدگی در نشر ایران را آشکار ساخت و بسیاری را که دل به نشر کتاب هایشان در درون ایران بسته بودند نا امید کرد.
همان طور که نشر ایرانی خارج از کشور میراث بر فرهنگ ایران است مشکلات آن را نیز به ارث برده و دچار بحران کتاب-نخوانی است. یا دقیق تر بگوییم اندک-خوانی. به همین دلیل به فرصتی به نام نمایشگاه به عنوان موعدی برای رفتن به زیارت کتاب خو کرده است. اغلب ناشران می گویند به این نتیجه رسیده اند که ایرانیان در داخل ایران کتابخوان تر هستند تا ایرانیان در خارج از ایران. البته گروهی می گویند کتابخوان های ایرانی در خارج از کشور معمولا به خواندن کتاب به زبان های کشوری که در آن میهمان هستند یا اصولا خواندن به زبان انگلیسی عادت کرده اند.
به هر روی برای ایرانیان فرصتی دوباره برای کتاب دیدن و کتاب خریدن است: گامی مبارک به سوی کتاب خواندن؛ نویدی که در استقبال خوب از نخستین روز نمایشگاه کتاب لندن دیده می شد. البته نمایشگاه در وقت اداری برگزار شده بود و بسیاری که بعد از وقت اداری آزاد بودند باید منتظر روز تعطیل شنبه می ماندند.
نمایشگاه کتاب را بیش از محل گرد آمدن کتاب ها باید محل گرد آمدن نویسندگان دانست. آفرینندگان اندیشه ها و جان بخشان کلام. نمایشگاه کتاب لندن فرصت آشنایی با گروهی از نویسندگان عمدتا جوان را فراهم می کند که در خارج از ایران کار می کنند. نویسندگانی که نشانه های امید به آینده را می توان در آثارشان جست و جو کرد. نمایشگاه در محل مرکز آزادی بیان بریتانیا برگزار شد که انتخاب معناداری است؛ مرکزی معتبر در بریتانیا و در سطح جهان که برای مبارزه با سانسور بنا شده است. هنر برگزار کنندگان برای جلب حمایت این مرکز را باید قدر نهاد. قرار گرفتن در تقویم برنامه های این مرکز امکانی برای معرفی جهانی نشر ایران فراهم می اورد.
از این منظر شاید نمایشگاه کتاب لندن نشانه ای از توسعه مرزهای نشر ایران و مبارزه آن برای مقابله با سانسور بیهوده ای باشد، که رمق آن را گرفته است. نشر ایرانیان در خارج از کشور هنوز راه بسیاری برای رفتن دارد اما مهم این است که نخستین گام را برداشته است و اکنون در آستانه معرفی تولیدات خود به جامعه بزرگ مهاجران ایرانی است.
———————
*مبتکر این نمایشگاه «نشر نوگام» است که با ایده‌ای متفاوت به انتشار کتاب مشغول است؛ تمامی کتابهای این انتشارات به صورت رایگان در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد. در کنار نشر نوگام ۷ انتشاراتی دیگر شامل ناکجا، مهری، گردون، باران، اچانداس مدیا، ایران آکادمیا و موسسه توانا به مدت ۲ روز تعدادی از کتاب‌هایی که در ایران امکان انتشار پیدا نکرده‌اند را عرضه کردند. گزارش آنلاین کامیار بهرنگ را اینجا بخوانید. عکس روی جلد از همین گزارش است که در آن عکسهای دیگری از نمایشگاه نیز می توانید ببینید.
همچنین:
گزارش ویدئویی آناهیتا شمس را در اینجا ببینید.
نمایشگاه مجازی کتاب آموزشکده توانا را اینجا بیابید و کتابهای مورد علاقه تان را دانلود کنید.
