فرهنگ عامه بختیاری؛
پژوهش‌های فولکوریک منوچهر شفیانی و بهرام داوری
(مجموعه آثار منوچهر شفیانی ـ دفتر اول)
نویسنده: منوچهر شفیانی و بهرام داوری
مصحح: محسن حیدری
تهران: تَمتی، ۱۳۹۵، ۱۸۴ صفحه
صفحات آغازین کتاب را از اینجا به صورت پی.دی.اف دریافت کنید.
منوچهر شفیانی (۱۳۱۹ ـ ۱۳۴۶) داستان‌نویس، روزنامه‌نگار، مترجم، پژوهشگر و فرهنگ عامۀ بختیاری و بنیان‌گذار داستان‌نویسی اقلیمی جنوب، در شهر نفت‌خیز مسجدسلیمان در استان خوزستان به دنیا آمد. تحصیلات متوسطه را در دبیرستان سینا مسجدسلیمان سپری کرد. نخستین داستان‌ها و قطعه‌های ادبی وی در همین دوره در مجلۀ «خوشه» تهران منتشر شد و مدیرمسئول وقت خوشه در یادداشتی وی را از امیدهای آیندۀ ادبیات ایران معرفی کرد. در آن زمان وی در قطعه‌های ادبی خود به مسائل وجودی و در داستان‌هایش به توصیف روابط عاطفی انسان‌ها (به ویژه عشق و خیانت) و نیز روابط خانواده در زندگی شهری می‌پرداخت. همچنین در سال‌های پایانی دهه ۱۳۳۰ به گردآوری فرهنگ عامۀ بختیاری و ثبت و ضبط ضرب‌المثل‌ها و توصیف آداب و رسوم مردم بختیاری در مسجدسلیمان و حومه مشغول بود و نتایج مشاهداتش را در اواخر دهۀ سی و اوایل دهۀ چهل برای مجلات ارسال می‌کرد.
شفیانی اهل نوشتن و فرهنگ بود و خواننده با بررسی آثار او متوجه خواهد شد او از جامعه‌نگری بالایی برخوردار بود. وی تمام اتفاقاتی را که در جامعه آن روزها رخ می‌داد به تحریر درمی‌آورد و در نشریه‌های مختلف منتشر می‌کرد. نویسنده بزرگی بود اما به دلیل اینکه در اوج جوانی (۲۷ سالگی) از دنیا رفت، جوانان چندان او را نمی‌شناسند. نخستین کسی بود که دست به قلم شد و از سادگی و مشکلات مردم روستا سخن گفت، به همین دلیل می‌توان او را بنیان‌گذار ادبیات روستایی نامید. او از روستا نوشت و در بیان داستان‌هایش هم به مردم روستا و هم به مردم شهر وفادار بود؛ یعنی اگر از سادگی و بدبختی مردم روستا صحبت کرد، از زرنگی و توانایی‌هایشان نیز گفت و اطراف و اتفاقات را با تمام وجود درک می‌کرد و آن را به شکلی که در ذهن مخاطب ثبت شود، می‌نوشت.
این کتاب شامل پژوهش‌های فولکوریک منوچهر شفیانی با زمینۀ «مردم‌نگاری روستایی و عشایری قوم بختیاری» است. شفیانی پژوهشگر به گردآوری ضرب‌المثل‌ها، اشعار محلی، ترانه‌ها، آداب و رسوم بختیاری در چهار استان خوزستان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری و لرستان و انتشار مقالاتی در این خصوص می‌پرداخت. از آنجا که برخی پژوهش‌های فولکوریک شفیانی به طور مشترک با بهرام داوری انجام شده و گاه با امضای مشترک به چاپ رسیده‌اند، پژوهش‌های فولکوریک این دو نویسنده در ارتباط مستقیم و نزدیک با یکدیگر بوده است. از این رو پژوهش‌های داوری نیز در بخش دوم کتاب گنجانده شده است.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمه
بخش اول:
- فصل اول: ضرب‌المثل‌های بختیاری/ منوچهر شفیانی
- فصل دوم: آداب و رسوم بختیاری
- مختصری دربارۀ زندگی و عادات مردم بختیاری/ شفیانی و داوری
- مراسم عروسی در بختیاری/ منوچهر شفیانی
- مراسم عزاداری در بختیاری/ منوچهر شفیانی
- فصل سوم: بوم‌شناخت بختیاری
- کوه‌های بختیاری/ منوچهر شفیانی
- فصل چهارم: عیار کارنامۀ شفیانی
- نگاهی به یک کتاب با تکیه بر پژوهش‌های شفیانی/ محمود کتیرایی
بخش دوم:
- فصل اول: ضرب‌المثل‌های بختیاری
- پیرامون ضرب‌المثل‌های بختیاری/ حسین پژمان
- ضرب‌المثل‌های بختیاری/ بهرام داوری
- فصل دوم: ترانه‌ها و اشعار بختیاری
- پیرامون ترانه‌ها و اشعار بختیاری/ حسین پژمان
- ترانۀ بزرگ شلیل/ بهرام داوری
- ترانۀ دوالالی/ بهرام داوری
- ترانۀ شادوا/ بهرام داوری
- ترانۀ علی‌مراد/ بهرام داوری
- ترانۀ مرغ زرد پاکوتاه/ بهرام داوری
- ترانۀ هالونک/ بهرام داوری
- ترانۀ سردمه، سردولمه/ بهرام داوری
- فصل سوم: باورداشت‌های بختیاری
- برخی عقاید پیرامون ماه و خورشید/ بهرام داوری
- برخی عقاید پیرامون زن، کودک و خانه/ بهرام داوری
