یکی از معلمان فعال کشور آفتاب ژاپن با دانشجویی ایرانی در دانشگاه ناگویا آشنا میشود. این دانشجوی ایرانی به کرات در مدرسه و کلاس درس این معلم ژاپنی حضور می‌یابد و همچنین وی نیز متقابلاً به ایران سفر می‌کند.
کتاب «معلم ژاپنی به مثابه رهبر (تجربه‌های زیسته‌ی یک معلم ژاپنی در درس‌پژوهی)، تألیف یوشی‌تاکا ایشی‌کاوا (Yoshitaka Ishikawa)، ترجمه‌ی دکتر علی‌رضا رضائی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، و با مقدمه‌ی محمدرضا سرکارآرانی است.
این کتاب ژاپنی و ترجمه‌ی فارسی آن همزمان در ژاپن و ایران به کوشش انتشارات مرآت و می‌ای توشو به زیور طبع آراسته و در اختیار پژوهشگران حوزه‌ی آموزش و پرورش قرار گرفته است.
این کتاب نخستین بار در ۱۹۲ صفحه و مصور در سال ۱۳۹۳ به چاپ رسید. اینک چاپ سوم این کتاب به قیمت ۷۵۰۰ تومان در سال ۱۳۹۵ روانه‌ی بازار کتاب شده است.
بیشتر درباره‌ی کتاب بدانیم
بی‌‌اغراق می‌توان گفت که یکی از علل عمده‌ی موفقیت‌های ژاپن در توسعه‌ی اقتصادی، علمی، فنی و انسانی، نظام آموزشی این کشور است. آقای محمدرضا سرکارآرانی -دانشجوی دانشگاه ناگویا که اینک یکی از استادان برجسته‌ی علوم تربیتی و از فعالان مقوله‌ی درس‌پژوهی در سطح جهانی است- کلاس درس آقای ایشی‌کاوا را که در نزدیک دانشگاه ناگویا بود به عنوان موضوع تحقیق خود انتخاب می‌کند و تصمیم میگیرد آن را به عنوان یک نمونه عینی از کلاس‌داری ژاپنی به همگان معرفی کند.
نویسنده‌ی این کتاب، تجربیات سی و اندی کلاس‌داری و معلمی خود را به صورت نظام‌مند به رشته‌ی تحریر درآورده است. اینک وی بازنشسته شده است با مو‌های سپید. اما این سپیدی نه به خاطر پیری بلکه به خاطر گچ و تخته‌‌ی کلاس و کوله‌باری از تجربه و مهارت است.
هدف از تألیف این کتاب معرفی سیستم آموزش و پرورش ژاپن و آشنایی با فرهنگ و جو حاکم در کلاس‌های درس ژاپن است. این کتاب را می‌توان «درس‌پژوهی در میدان عمل» نیز نامید.
درس‌پژوهی
درس پژوهی الگویی اثر‌بخش برای بهسازی آموزش، نظریه‌ای برای بهسازی عمل و به عبارتی دیگر ساختن نظریه در متن عمل است. این کتاب می‌خواهد به خواننده نشان دهد که چگونه در میدان عمل، یعنی مدرسه و کلاس درس، تئوری تربیتی ساخته میشود، شکل میگیرد، بازسازی میشود و توسعه می‌یابد.
چند درس از کتاب
ویژگی‌های یک کلاس خوب چیست؟ از دید این کتاب:
- مطرح شدن ایده‌ها و طرزفکرهایِ فراتر از تصور؛
- پیدایش شور و نشاط در بین دانش‌آموزان برای کمک به یکدیگر؛
- احساس کردن موفقیت با تمام وجود.
ترغیب دانش‌آموزان سال دوم ابتدایی برای پیگیری موضوعات مختلف در قالب درس تعلیمات اجتماعی یکی از بخش های کار در کلاس معلم ژاپنی است. به عنوان نمونه دانش‌آموزان به شالی‌زار رفته و از نزدیک با کاشت برنج آشنا شده و حتی دانش‌آموزان در برنج‌کاری شرکت کنند.
دقت، پشت‌کار، جدی بودن در کار، نظارت و مدیریت مستمر و جدی، احترام به دانش‌آموز به معنای واقعی کلمه، رعایت عدالت بین دانش‌آموزان، رعایت حقوق انسانی، تأمین آزادی و امنیت در کلاس، جدی گرفتن خلاقیت‌ها، ارزش قائل شدن برای نوآوری‌ها و توجه به عمل و فواید عملی یک اندیشه را می‌توان از ویژگی‌های نظام آموزشی ژاپن دانست.
گزارش از مجید سائلی
————————-
*با ویرایش و بازنویسی برخی جملات
