ف.م سخن
خبرنامه گویا
دوران بعد از اینترنت، دوران سر آغازهاست؛ سر آغازهایى که جهان ما را دگرگون کردند. امروز به هر گوشه ى جهان که نگاه مى کنیم تاثیر این دگرگونى ها را مى بینیم؛ دگرگونى هایى شگرف که مى توان حتى آن ها را به عنوان سر آغاز دوران جدیدى در تاریخ بشریت دانست.
ما ایرانیان نیز از این دگرگونى ها جدا نبودیم و حتى به رغم محدودیت هایى که حاکمان ایران بر ما تحمیل کردند تا توانستیم، هم از این دگرگونى ها بهره بردیم، و هم خود یکى از عوامل دگرگونى شدیم. یکى از این دگرگونى ها، شکستن سدهاى نوشتن و از انحصار عده اى خاص بیرون آوردن آن بود. این کار بزرگ، که مى توان آن را سر آغاز جنبش مدنى نویسندگان و عمومى شدن امر نوشتن دانست، با تلاش عده اى انسان کنجکاو و نوخواه در فضاى مجازى صورت گرفت؛ فضایى که اندک اندک به فضاى واقعى پیوند خورد و نویسندگان این فضا را هم همراه خود کرد.
در اینترنت، خارجى ها صفحاتى گشودند که «وبلاگ» نام داشت و این وبلاگ، وب سایتى بود شخصى و رایگان، که هر کس مى توانست به راحتى، براى خود درست کند و هر چه مى خواهد در آن بنویسد و در اختیار خوانندگان خود قرار دهد. خارجى ها در وبلاگ هاى خود بیشتر از مسایل شخصى مى نوشتند و این که مثلا در طول روز چه کرده اند یا با دوستان شان کجا رفته اند یا نظرشان در باره ى فلان فیلم و تئاتر چه بوده است….
مشکل بزرگى که بر سر راه ایرانیان براى وبلاگ نویسى قرار داشت مشکل فارسى نویسى در اینترنت بود. این مشکل با آمدن سیستم یونى‌کد حل شد ولى این که این سیستم را در قالب وبلاگ هاى طراحى شده براى حروف لاتین چگونه باید جاى داد، مشکلى بود که آن هم با ذوق و ابتکار ایرانى حل شد، و گروهى حدود سى چهل نفر، با کمترین امکانات، شروع به نوشتن در وبلاگ هاى فارسى کردند. این سى چهل نفر، در طول مدت کوتاهى، به رقم شگفت انگیز هفتصدهزار نفر رسید و در جهان سومین رتبه را از نظر جمعیت وبلاگ نویسان کسب کرد.
اما وبلاگ نویسان ایرانى در صفحات خود چه مى نوشتند؟ چون در عالم واقع جایى براى نوشتن نویسندگان غیر حرفه اى نبود، وبلاگ نویسان ایرانى از این فرصت بهره گرفته و هر آن چه را که در سر داشتند در وبلاگ هایشان انعکاس دادند؛ چیزهایى که در دل و ذهن شان انباشته شده بود و مجال بروز نمى یافت. از کارهاى شخصى گرفته تا عقاید سیاسى و دینى تا نظرات فرهنگى و هنرى و خلاصه هر چیزى که انسان آزاد مى خواهد بر قلم و زبان آورد. وبلاگ هاى فارسى، مکانى شدند براى جلوه یافتن «آزادى واقعى بیان و عقیده»! و به همین دلیل، موضوع فیلتر کردن، که به معناى سانسور اینترنتى است، ابتدا از وبلاگ ها آغاز شد.
اما آغازگران جنبش مدنى نویسندگان و وبلاگ نویسان نخستین چه کسانى بودند و چه دیدگاهى در باره سیاست، آزادى، فرهنگ، هنر و موضوعاتى از این دست داشتند؟
اسدالله علیمحمدى، که خود یکى از وبلاگ نویسان اولیه بود، از سال ٢٠٠۵ تا ٢٠٠٧ مصاحبه هایى ترتیب داد با وبلاگ نویسان نخستین که خود به آن ها کلاسیک هاى وبلاگستان مى گوید. این وبلاگ نویسان که هفده نفر بودند، به سوالاتى که اسد در زمینه هاى گوناگون مطرح مى کرد پاسخ مى گفتند و این مصاحبه ها در زمان خودش در وبلاگ ها منتشر شد و برخى از آن ها، حتى در خبرگزارى ها بازنشر شد. آن چه پرچمداران وبلاگ نویسى فارسى در این مصاحبه ها گفتند واقعا خواندنى و روشنگر بود و هنوز هم هست.
اسد امسال تصمیم گرفت بعد از گذشت ده سال از انجام اولین مصاحبه ها، مجموعه ى این مصاحبه ها را به صورت کتاب منتشر کند. این کار به همت نشر گردون در برلین به بهترین نحوى صورت گرفت و اکنون کتابى خوش‌چاپ در ٢۶۴ صفحه در اختیار ماست که تصویر روى جلد آن را ناصر خالدیان طراحی کرده است که یکى از وبلاگ نویسان و طنز پردازان خوب کشور ماست. در این کتاب عکس وبلاگ نویسان نیز درج شده است. نشر گردون این کتاب را که «روزى روزگارى، وبلاگ» نام دارد به قیمت پانزده یورو در اختیار علاقه مندان قرار مى دهد و خودِ گردآورنده هم در وبلاگ اش «بیلى و من» این کتاب را به صورت مستقیم به فروش مى رساند.
گفت و گوى آخر کتاب، با خود اسدالله علیمحمدى صورت گرفته است که در آن مى گوید:
«وبلاگستان نه تنها نسبت به دو سال پیش (سال ٢٠٠۵) که در مقایسه با چند سال گذشته نیز از لحاظ کیفى و کمی رشد مثبتى داشته است. شما نگاه کنید رادیو زمانه خود را رادیوى وبلاگستان مى داند و اکثر کسانى که در تولید برنامه هاى این رادیو شرکت دارند، بلاگر هستند. رادیو فردا بعد از تغییراتى که در سایت شان دادند بخشى را هم به مطالب وبلاگ ها اختصاص داده است. بى بى سى هم همین طور، سایت هاى دولتى هم گوشه چشمى به وبلاگ ها دارند، حتى روزنامه ها.» (صفحه ٢۵٧)
امروز اگرچه جنبش مدنى نویسندگى به صفحات دیگرى مانند فیس بوک منتقل شده است، اما هنوز هستند وبلاگ نویسان جدى و بسیار با فرهنگى – مانند خوابگرد (سید رضا شکراللهى)- که همچنان بر صفحات وبلاگ خود مطالب خواندنى و آموزنده مى نویسند.
