جهان‌کتاب
شماره ۳۲۱-۳۲۲. بهمن ـ اسفند۱۳۹۴
با این شماره بیستمین سال انتشار جهان کتاب تکمیل شد و این هفته مراسمی برای بزرگداشت از بیست ساله شدن جهان کتاب در تهران برگزار شد.
در ابتدای این آخرین شماره از سال بیستم مقاله‌ای می‌خوانیم با عنوان «وقتی کتاب‌ها لباس پلوخوری به تن می‌کنند!» با ترجمه یاسمن مَـنو که گزارشی است از حال و هوای کتابفروشی‌های فرانسه در روزهای پایانی سال میلادی و آغاز سال نو برای جذب مشتری بیشتر و فروش بالاتر و سود افزون‌تر. انواع ابتکارها، برنامه‌ریزی‌های گوناگون و تدبیرهای مختلف ناشران و کتابفروشان فرانسوی در این نوشته شرح داده شده است.
«درس املاء» عنوان نامه دیگری از پراگ است به قلم پرویز دوائی. روایت دلپذیری است از ساعتی همنشینی نویسنده با دوست برازنده‌ای از اهل آن دیار و آموختن املاء نام او به خط فارسی. در میان نوشتن هر حرف، سخن‌ها به میان می‌آید، با گذری به تهران سال‌های دهه ۱۳۲۰ و خاطرات کودکی و تحصیل در «مدرسه ادب» در خیابان پشت مدرسه سپهسالار… .
در ادامه، کامیار عابدی مقاله‌ای دارد با عنوان «اسماعیل شاهرودی: شاعر نیمایی» به مناسبت نودمین زادروز شاعر. این نوشته مروری دارد بر زندگی و آثار شاهرودی و همچنین تحلیلی از شعرهای وی به دست می‌دهد و نمونه‌هایی از آراء او درباره شعر را بازگو می‌کند.
«میلان کوندرا: در جست‌وجوی شوخی» نقدی است بر آخرین رمان این نویسنده هشتاد و شش ساله چک، جشنواره پوچی [که در ایران با نام جشن بی‌معنایی ترجمه و منتشر شده است] نوشته پُل ویلسن و ترجمه گلی امامی. در این مقاله ضمن مرور اجمالیِ رمان‌های مطرح کوندرا و ارزش‌های ادبی آن‌ها، اثر اخیر او موشکافانه بررسی می‌شود: «با وجود سَبُکی مستتر در عنوان کتاب، جشنواره پوچی از عجیب‌ترین و غمبارترین ترکیباتی است که کوندرا تاکنون نوشته. کتاب که فقط اندکی بیش از صد صفحه است، به دشواری می‌تواند رمان تلقی شود. با وجود این، همچنان سعی می‌کند به گونه‌ای رفتار کند که گویی رمان است: سرشار از شخصیت‌هایی که به‌ناچار درست شخصیت‌سازی نشده‌اند؛ پی‌رنگ‌های بالقوه‌ای که مطرح می‌شوند و بعد سردستی رها می‌شوند؛ و قولِ تم‌هایی که داده می‌شوند و سپس ترک می‌شوند…»
«کامو از دید و زبان ایریس رادیش» نقدی است از احمد سمیعی (گیلانی) بر کتاب کامو: آرمان سادگی (نوشته رادیش و ترجمه مهشید میرمعزّی). استاد سمیعی با وجود سن بالا پرنشاط و پرکار است و پرخوان.
فرّخ امیرفریار نگاهی دارد به کتاب در حال و هوای جوانی (یادداشت‌های روزانه شاهرخ مسکوب) که در لندن – انتشارات اچ اند اس مدیا- به چاپ رسیده است. او در مقاله خود با عنوان «خوشه‌های خشم و عاطفه!» می‌نویسد: «مسکوب شخص حساس و عصبی‌ای است، خودش هم به آن مُقر است، اما این یادداشتها علی‌رغم غیرسیاسی بودنشان مینیاتوری از طرز فکر روشنفکران آن زمان است که همه چیز از نظرشان سیاه بود. حتی وقتی که با بورسی ۸ ماهه به سفر اروپا می‌رود، باز غُر می‌زند و چندان اظهار رضایت نمی‌کند. آیا در چنین دیدگاه‌هایی نمی‌توان ریشه‌هایی از رشد و نمو گرایش به انقلاب دید که شاید بعدها افرادی چون خود مسکوب را هم مبهوت کرد![…] امّا یادداشت‌های او درباره این مسائل بخش کوچکی از کتاب را شامل می‌شود. بخش عمده کتاب شرح ماجراهای عاطفی و دلدادگی‌‌های اوست که اتفاقاً این‌ها هم خیلی خوب روحیه او را نشان می‌دهد که رفتارش در این زمینه در نیمه‌راه عمر شبیه نوجوانان و جوانان است!»
در ادامه، مقاله «خشونت» از معصومه علی‌اکبری به بررسی کتاب خشونت و اندیشه‌هایی درباره سیاست و انقلاب (نوشته هانا آرنت و ترجمه عزت‌الله فولادوند) اختصاص دارد.
مجید رُهبانی در نوشته‌ای با عنوان «تکاپوی دشوار در مسیر ناهموار» کتاب هنر دیپلماسی و روزنامه‌نگاری تخصصی (به کوشش مریم مهدوی اصل) را بررسی کرده است. کتاب از جمله درنگی دارد بر سیر پرماجرای پرونده هسته‌ای ایران، چگونگی پدید آمدن بحران، و مذاکرات دیپلماتیک اخیر از زبان برخی از دست‌درکاران پرونده و کارشناسان حقوق بین‌الملل و روابط بین‌الملل.
محمدرحیم اخوّت در مقاله‌ای با عنوان «معنای زندگی» به نقد رمان ناتور بی‌تاج و تخت (نوشته زهرا نصر) پرداخته است.
کتاب بود و نمود سخن (تألیف احمد کریمی حکاک) را عبدالرسول شاکری و رمان دفتر بزرگ (نوشته آگوتا کریستوف، ترجمه اصغر نوری) را احسان عابدی معرفی کرده‌اند. همچنین چند کتاب درباره تاریخ، جغرافیا، ادبیات و مشاهیر گیلان به کوتاهی معرفی شده‌اند که همگی را نشر ایلیا در رشت منتشر ساخته است. مجموعه «مشاهیر کتاب‌شناسی معاصر ایران» و «مشاهیر نشر کتاب ایران» نیز به اجمال معرفی شده‌اند.
«جاسوسی که مرا می‌خواست» عنوان نوشته‌ای است از جان لوکاره به ترجمه سعید پزشک که حکایت ساخته شدن فیلمی سینمایی از اثر معروف لوکاره را باز می‌گوید: فیلم «جاسوسی که از سردسیر آمد» با بازی ریچارد برتُن و کارگردانی مارتین ریت. این نوشته حکایتی طنز‌آمیز و خواندنی دارد از چگونگی تولید فیلم از یک رمان مطرح جاسوسی، در فضای دوران جنگ سرد [این رمان به همین نام و با ترجمه فرزاد فربُد امسال به چاپ سوم رسید]. کشاکش‌های کارگردان فیلم که روشنفکری چپ‌گرا و منتقد وضع موجود است با بازیگری سرشناس و پرآوازه و لحظات بحرانی و دشوار همکاری آن دو از جمله بخش‌های خواندنی این نوشته است.
«طنز تلخ» نوشته ماکس فریش و ترجمه قاسم نورمحمدی داستان کوتاهی است که به وقایعی در نیمه قرن بیستم اشاره دارد. مترجم در معرفی این اثر نوشته است: «با پیروزی نیروهای متفقین بر آلمان فاشیستی و ورود ارتش سرخ به پراگ، بِنِش، سیاستمدار نامدار چک و اسلواکی، که قبل از جنگ نیز رئیس جمهوری آن کشور بود، در رأس دولتی ائتلافی قرار گرفت که همه نیروهای مقاومت ضدفاشیستی از جمله حزب کمونیست چک و اسلواکی را در بر می‌گرفت. اما از همان ابتدا ترکیب شکننده این ائتلاف برای همگان محسوس بود… ماکس فریش که حوادث چک و اسلواکی را به‌دقت دنبال می‌کرد و در آغاز سال ۱۹۴۸ مدتی هم در پراگ به سر برده بود… درصدد برآمد که به این رویداد پاسخی ادبی دهد. در ابتدا نوشته کوتاه «طنز تلخ» را نوشت و چند سال بعد این نوشته دستمایه‌ای شد برای نگارش نمایشنامه «بیدرمن و آتش‌افروزان». این نمایشنامه همچنین تمثیلی است برای آلمان فاشیستی و روی کار آمدن آدولف هیتلر…»
پنجمین قسمتِ «نامهای آثار ادبی از کجا آمده‌اند؟» نوشته گری دکستر، ترجمه پرتو شریعتمداری به سرمنشاء نامهای سه اثر مشهور می‌پردازد: ۱۹۸۴/ جورج اوروِل؛ اتاق/ هارولد پینتِر؛ در جست‌وجوی زمان از دست رفته/ مارسل پروست.
چهارمین قسمتِ «کتاب‌های پرفروش» از فرّخ امیرفریار به بررسی مجموع شمارگان ده رمان و مجموعه داستان فریبا وفی اختصاص دارد. امیرفریار در این سلسله یادداشتها مجموعه چاپ‌های یک نویسنده را بررسی می‌کند و از شیوه‌ای تازه برای سنجش پرخواننده بودن نویسنده استفاده می‌کند.
زری نعیمی در «هزار و یک داستان» این شماره، این کتاب‌ها را نقد و بررسی کرده است: از اعماق/ یاسمن شکرگزار؛ آسمان ارغوانی بود/ ناصر یوسفی؛ آمین می‌آورم/ امیر خداوردی؛ ترکش لغزنده/ آیت دولتشاهی؛ زنگ هفتم/ محمدمنصور هاشمی.
سایه اقتصادی‌نیا «وقت شعر» را به آخرین قسمتِ «حیات شعر امروز فارسی در ایالات متحده امریکا» اختصاص داده است. این قسمت به دو شاعر فقید ایرانی و نمونه‌هایی از سروده‌هایشان اختصاص دارد: منصور خاکسار و فرامرز سلیمانی.
در بخش «معرفی کوتاه»، شش کتاب به اجمال بررسی شده است:
تحقیق در مجالس تفسیری فضل بن محب نیشابوری و ابیات فارسی او/ به کوشش محمد افشین‌وفایی و جواد بشری؛
تنبیه‌النائمین: نمودی از گفت‌وگوها و مناظرات ازلیان و بهائیان/ عزّیه خانم نوری، به کوشش سیّد مقداد نبوی؛
سال‌های نفرین شده: یادداشت‌های تبعید به دِیر زور ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۹م/ یرواند اوتیان، ترجمه روبرت صافاریان؛
نهضت میهن‌پرستان ارسبارن/ بهزاد مرادخانی؛
کلید/ جفری آرچر، ترجمه لیلا میرزای شیرازی؛
دنیای شیرین بچه‌داری/ ورنس پرنو، ترجمه لیلا سازگار.
فرخ امیرفریار در «تازه‌های بازار کتاب» به معرفی کتاب‌های تازه انتشار یافته پرداخته است.
نوشته‌ای از نصرالله کسرائیان در شماره گذشته جهان‌کتاب (با عنوان «موقعی که از ایرانی بودن خودم خجالت کشیدم…») چندین بازتاب داشته است. در این شماره یادداشت‌های سه صاحب‌نظر در این باره را می‌خوانیم: علی‌اکبر قزوینی، محمدعلی مرادی و مهدی جامی.
پایان‌بخش واپسین شماره سال بیستم جهان‌کتاب، «کافه کلّه قند» به قلم فاضل ترکمن است که این بار برخی از نویسندگان و ناشران را دستمایه طنز خود ساخته است.
در این شماره نمایه مطالب سال بیستم نیز منتشر شده است که راهنمای خوبی برای علاقه‌مندان جهان کتاب است و یافتن مطلب و یادداشت را در دوره بیستم مجله آسان می‌کند.
