حسین ستاره
روزنه
پس از پایان «نمایشگاه کتاب تهران، بدون سانسور» در لندن، نقد و نظرهای فراونی از جانب مخاطبان و نویسندگان همراه به دست ما رسیده است. نقد و نظرهایی منصفانه، دلسوزانه و از باب نصحیت و همراهی. برخی از نقدها پیش تر مورد توجه همکاران ما قرار گرفته بود هر چند که نظرات دریافت شده از جانب نویسندگان و مخاطبان، از روش استدلال متفاوتی برخوردار است.
مهمترین سوال طرح شده این است که :
چرا نشر اچ‌اند‌اس با کتابهای ترجمه و تالیف به زبان انگلیسی در نمایشگاه شرکت کرد؟ چرا کتابهای فارسی زبان را به مخاطبان بالقوه در نمایشگاه ارائه نکرد؟ مخصوصا کتابهایی که به دلیل محدویت‌های موجود در ایران قابل انتشار نبوده‌اند؟ و علی‌الخصوص کتابهایی که از امکان حضور در نمایشگاه‌های دیگر برخوردار نیستند!
یک توضیح اولیه:
نشر اچ‌اند‌اس از معدود ناشرانی است که از ابتدا بر ایجاد زیرساخت مناسب برای دسترسی مخاطبان به کتابهای منتشر شده اهتمام ورزیده است و کلیه کتابها در اکثر فروشگاه‌های بین‌المللی و محلی در دسترس مخاطبان قرار دارد. مخاطبانی که در شهرهای مختلف و در کشورهای بسیاری زندگی می‌کنند. (از جمله طرح ابداعی دریافت نسخه دیجیتالی کتاب در قبال کمک به خیریه برای مخاطبان ساکن ایران) با این حال از نگاه منتقدان هیچکدام از این ها نمی‌تواند جایگزین ارایه کتاب در نمایشگاه باشد.
توضیح ثانویه:
پنج سال فعالیت مستمر، کارنامه مناسبی را برای بازنگری در فعالیت هر موسسه ای ایجاد می‌کند تا بتواند برای گسترش فعالیت خود برنامه ریزی کند. به همین دلیل دو محور «تولید و ارایه کتابهای صوتی فارسی زبان» و «نشر ترجمه محتوای فارسی به زبان کشورهای میزبان» در صدر جدول برنامه های پیش روی موسسه قرار گرفت تا بدین وسیله دایره مخاطبان خود را گسترش دهد.
مخاطب بالقوه‌ی «کتابهای صوتی» نسل دوم و سوم فارسی‌زبان‌های مهاجر هستند که علیرغم توان مکالمه به زبان فارسی از توان مطالعه به زبان مادری غافل مانده اند و کتاب صوتی تنها گزینه ما برای پوشش نیازهای این گروه مخاطب است. مخاطب بالقوه‌ی «آثار ترجمه شده» نیز ساکنان کشورهای میزبان هستند تا فارغ از طعم غذای ایرانی و تاریخ هخامنشی و این اواخر برجام، از طریق ادبیات معاصر با جامعه‌ی امروز ایران آشنا شوند.
نمایشگاه کتاب در لندن فرصت مناسبی برای معرفی و سنجش آثار ترجمه و تالیف شده به زبان انگلیسی در جامعه‌ی میزبان بود. و این مهمترین استدلال در تصمیم برای نحوه حضور در نمایشگاه بود. همانگونه که برنامه های مشابهی برای حضور در نمایشگاه های کتاب در دیگر کشورها در برنامه کاری موسسه قرار گرفته است.
و اما:
فارغ از تحلیل و استدلال و تصمیم همکاران ما، بخش عمده ای از مسئولیت ما پاسخگویی به نیاز همراهان و مخاطبان است. آنچه در نقد و نظرهای دریافت شده مشهود است عدم رضایت برخی از نویسندگان همراه با نشر اچ‌اند‌اس از تصمیم موسسه در نحوه مشارکت در نمایشگاه کتاب ذکر شده است. ایجاد زمینه‌ی مناسب نیازها و تامین رضایت همراهان، توانی را می طلبد که مدتهاست آرزومندش هستیم.
در نتیجه:
برآیند کلی همکاران ما با توجه به نقد و نظرات دریافت شده این است که کتابهای “غیرفارسی” باید در نمایشگاه‌های دیگر ارایه شود و در شرایط مشابه تاکید را بر معرفی کتابهای فارسی زبان قرار دهیم. علی‌الخصوص کتابهایی که امکان حضور در نمایشگاه‌های دیگر را ندارند.
موخره:
البته راه ساده تری هم وجود داشته که از طی آن پرهیز کرده‌ایم. اینکه ما در برابر نیازها و درخواست‌های ذکر شده بگوئیم «دست ما کوتاه و خرما بر نخیل» و منتقدان بگویند «یا مکن با پیلبانان دوستی/ یا بنا کن خانه‌ای در خورد پیل».
