خطا کردن در ترجمه گریزناپذیر است؛ چون همیشه از سر نادانی نیست و گاه سهوی انسانی است. ترجمه که جای خود را دارد، آدم سه خط استاتوس فیس بوک خود را دیرتر که می‌خواند اغلب چند غلط تایپی و کج‌سلیقگی در آن پیدا می‌کند. بنابراین، خرده‌گیری بر هر ترجمه‌ای، علی الاصول، نه کار دشواری است نه هنر فخرآمیزی.
ولی خطاهای ترجمه یک‌سان نیستند. گاهی خطا در ترجمه‌ی عبارت یا کلمه‌ای است که در سراسر کتاب اهمیت کلیدی ندارد؛ ولی گاه خطای ترجمه در مفاهیم کانونی کتاب است که آن‌وقت نقد ترجمه اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
از سر تصادف در اینترنت ترجمه‌ی فارسی کتاب کوئنتین اسکینر «آزادی مقدم بر لیبرالیسم» را دیدم (تهران: فرهنگ جاوید، ۱۳۹۰) به قلم آقای فریدون مجلسی که مترجم شناخته‌شده‌ای است. اولاً عجیب است که به جای مترجم، دبیر مجموعه از چند نفر به خاطر ویرایش، بازخوانی و اصلاح کتاب سپاس‌گزارده نه مترجم. ثانیاً اولین جمله‌ای که از نویسنده در صفحه‌ی اول مقدمه‌ی مترجم به فارسی برگردانده شده از این قرار است:
«مورخِ خردگرا می‌تواند به ما کمک کند تا درک کنیم ارزش‌های تثبیت‌شده در شیوه‌ی زندگی امروز و شیوه‌های تفکر ما درباره‌ی آن ارزش‌ها تا چه اندازه بازتاب سلسله گزینش‌هایی هستند که در زمان‌های متفاوت و از میان جهان‌های بالقوه متفاوت اخذ شده‌اند.»
در پانوشت می‌بینیم «مورخ خردگرا» در برابر intellectual historian گذاشته شده است. روشن است که نه تنها مراد اسکینر از این اصطلاح، «مورخ خردگرا» نیست که اگر کسی این اصطلاح را در متن اسکینر «مورخ خردگرا» بفهمد، یعنی نه تنها این اصطلاح که سراسر طرح پژوهشی اسکینر را درست درنیافته و در نتیجه به دشواری می‌توان بر کل ترجمه‌ی او اعتماد کرد.
Intellectual historian مورخ خردگرا نیست؛ بل‌که تاریخ‌نگار یا پژوهنده‌ی «تاریخ فکر» Intellectual history است.
«تاریخ فکر» به نوع خاصی از تاریخ‌نگاری ارجاع می‌دهد که می‌کوشد اندیشه‌ها و ایده‌ها را در بستر تاریخی خود قرار دهد و تحولاتِ آن‌ها را در چارچوب دگرگونی‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هم‌زمان‌شان بررسد. در چنین تاریخ‌نگاری می‌بینیم حتا دامنه‌ی معنایی و تأویلی متن‌ها و اصطلاح‌ها چگونه محدود به شرایط و مرزهای تاریخی خود هستند.
این اصطلاح به ویژه از دهه‌ی شصت میلادی سده‌ی بیستم با ظهور مکتب تاریخ‌نگاری کمبریج، رواج بیشتری یافت. کوئنتین اسکینر، یکی از چهره‌های شاخص این مکتب است؛ یعنی تاریخ‌نگارِ فکر است نه «تاریخ‌نگار خردگرا»!
بخش مهمی از آثار او به روش‌شناسی تاریخ‌نگاری فکر اختصاص دارد که خواندن‌اش برای هر دانشجوی تاریخ‌نگاری اندیشه و ایده ضرورت است، از جمله کتاب سه‌جلدی مهم Visions of Politics.
بعد از خواندن صفحه‌ی اول مقدمه‌ی فریدون مجلسی بر کتاب اسکینر، کتاب را می‌بندیم و برای همیشه کناری می‌گذاریم.
